Η κοινωνική οικονομία ως διέξοδος επιβίωσης

Η κοινωνική οικονομία ως διέξοδος επιβίωσης

ΕΛΛΑΔΑ

antonopoulou_rania.jpg

Συντάκτης: 

Τζώρτζης Ρούσσος

Μπορεί ο στόχος του 10% (ποσοστό συμμετοχής της κοινωνικής οικονομίας στο ΑΕΠ) να φαντάζει μακρινό όνειρο σε σχέση με τις έως τώρα επιδόσεις των συνεταιριστικών επιχειρήσεων, ωστόσο για την κυβέρνηση αποτελεί μεγάλο στοίχημα, ώστε να υπάρξει ανάπτυξη στη χειμαζόμενη ελληνική οικονομία.

«Η κοινωνική οικονομία δεν είναι μόνον κάποια πειράματα· έχει στρατηγικό χαρακτήρα», επισήμανε ο Γ. Δραγασάκης, μιλώντας χθες σε ραδιοφωνικό σταθμό.

Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης έδωσε το γενικό περίγραμμα, χθες όμως -σε ανοιχτή ημερίδα ενημέρωσης και διαβούλευσης- η κυβέρνηση διά του υπουργείου Εργασίας έδωσε το περίγραμμα των προσπαθειών της, ώστε να ανθήσει ένας τομέας της Οικονομίας που στην Ελλάδα βρίσκεται στα σπάργανα (ούτε 2% συμμετοχή στο ελληνικό ΑΕΠ), όταν σε πολλές χώρες η συνεταιριστική οργάνωση της παραγωγής συμμετέχει στο ΑΕΠ με ποσοστά άνω του 10%.

Ούτε λίγο ούτε πολύ, η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να σπάσει τα θεσμικά δεσμά που έχουν θέσει προηγούμενες κυβερνήσεις (ώστε να μην υπάρξουν συνεταιριστικές επιχειρήσεις στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας), περιορίζοντας τη δράση αυτών των οργανώσεων μόνο σε κοινωνικούς σκοπούς.

Τα περιθώρια είναι αυτή τη στιγμή τεράστια και μπορεί μέσω των συνεταιριστικών οργανώσεων να βρουν εργασία, αλλά και έξοδο επιβίωσης χιλιάδες εργαζόμενοι που -λόγω των Μνημονίων- έχει καταστραφεί η ζωή τους.

«Η δική μας αντίληψη για την κοινωνική οικονομία απευθύνεται στο σύνολο των πολιτών και στο σύνολο των οικονομικών δραστηριοτήτων. Δεν αντιλαμβανόμαστε την Κοινωνική Οικονομία ως περιφερειακή δραστηριότητα, αλλά ως έναν από τους κεντρικούς πυλώνες της Οικονομίας», ανέφερε η αναπλ. υπουργός Εργασίας, Ρ. Αντωνοπούλου, που έχει αναλάβει τον ρόλο του κεντρικού συντονισμού της κυβερνητικής προσπάθειας.

Αυτόν τον ρόλο διαδραμάτισε και η ανοιχτή ημερίδα που έγινε χθες με θέμα «Θεσμικές Παρεμβάσεις και εργαλεία για τη στήριξη της κοινωνικής οικονομίας».

Ουσιαστικά, το υπουργείο Εργασίας μέσω της ημερίδας παρουσίασε στο ευρύ κοινό της πρωτεύουσας τον τρόπο που θα αυξηθεί η συμμετοχή των συνεταιριστικών οργανώσεων στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Σημειώνεται ότι είχε προηγηθεί ημερίδα με το ίδιο περιεχόμενο την προηγούμενη εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη.

Για την κυβέρνηση, λοιπόν, οι θεσμικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν, δεν πρέπει να περιορίζονται σε μια πολιτική ένταξης ειδικών προγραμμάτων για ευάλωτες ομάδες (όπως συμβαίνει μέχρι τώρα με τα όποια νομοθετήματα έχουν θεσμοθετηθεί και τα οποία η κυβέρνηση προσδοκά να καταργήσει).

Ουσιαστικά, ο ΣΥΡΙΖΑ βλέπει την ανάπτυξη της Κοινωνικής Οικονομίας ως μια διαδικασία που στον πυρήνα της έχει την κάλυψη κοινωνικών αναγκών, εισάγοντας ταυτόχρονα ένα διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της παραγωγής και της διανομής των κερδών της.

Κεντρικός στόχος είναι η δημιουργία ενός σταθερού περιβάλλοντος που θα μπορεί να ενισχύσει τα παραγωγικά εγχειρήματα αυτοοργάνωσης και αυτοελέγχου, ώστε να μπορούν να συνεισφέρουν ένα σημαντικό μερίδιο του ΑΕΠ, όπως συμβαίνει σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής.

Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα της Γαλλίας και της Ισπανίας, όπου οι δραστηριότητες της Κοινωνικής Οικονομίας καταλαμβάνουν ποσοστό πάνω από 10% του ΑΕΠ.

Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις που έχουν επίκεντρο το ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας χωρίζονται σε 4 βασικούς άξονες που αναλύονται στις απαιτούμενες θεσμικές αλλαγές, στην ανάπτυξη δομών υποστήριξης των συνεταιριστικών επιχειρήσεων, στην οικονομική στήριξη των προσπαθειών αλλά και στην πληροφόρηση της κοινωνίας για τις δυνατότητες της συνεταιριστικής οικονομίας.

Οι άξονες

Οσον αφορά τον πρώτο άξονα, των θεσμικών αλλαγών, σχεδιάζεται η αναθεώρηση του υφιστάμενου πλαισίου μέσω της εναρμόνισης όλων των δομών της συνεταιριστικής νομοθεσίας στην Ελλάδα. Αυτό θα επιτευχθεί κυρίως μέσω της ενσωμάτωσης των κοινοτικών οδηγιών αλλά και με παραχώρηση χώρων και εξοπλισμού που απαρτίζουν δημόσιες δομές σε συνεταιριστικές επιχειρήσεις.

Σε όλα αυτά, κυρίαρχο ρόλο θα έχει η μεταβίβαση εγκαταλειμμένων και πτωχευμένων επιχειρήσεων σε συνεταιρισμούς εργαζομένων. Παράλληλα, θα υπάρξουν διαδικασίες και κριτήρια πιστοποίησης των συμβούλων και των εκπαιδευτών της Κοινωνικής Οικονομίας (δημιουργείται επίσημο Μητρώο εκπαιδευτών και συμβούλων για την Κοινωνική Οικονομία). Παράλληλα, κρατικές δομές, όπως ο ΟΑΕΔ, αλλά και κεντρικές και περιφερειακές δομές θα παρέχουν εκπαίδευση, ενώ θα ενοποιηθούν και οι διαδικασίες εγγραφής των συνεταιρισμών, ανεξάρτητα από το είδος και το αρμόδιο υπουργείο.

Στον δεύτερο πυλώνα εντάσσονται οι προσπάθειες για ανάπτυξη δομών υποστήριξης. Συγκεκριμένα, θα δημιουργηθούν Περιφερειακά Κέντρα Στήριξης της Κοινωνικής Οικονομίας και θα συσταθεί ανεξάρτητο Ινστιτούτο για την Κοινωνική Οικονομία. Με τον τρίτο άξονα θα θεσμοθετηθεί η οικονομική ενίσχυση μέσω:

•Της απευθείας επιχορήγησης των συνεταιριστικών εγχειρημάτων για την κάλυψη του μισθοδοτικού κόστους.

•Της δημιουργίας μηχανισμών μικροχρηματοδότησης των σχημάτων της ΚΑΟ.

•Της ίδρυσης Ταμείου Κοινωνικής Οικονομίας.

Τι ισχύει σήμερα

Σήμερα στο Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας και Επιχειρηματικότητας έχουν εγγραφεί 938 Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.), από τις οποίες 8 στις 10 είναι εγχειρήματα Συλλογικού και Παραγωγικού Σκοπού. Ωστόσο:

● Το θεσμικό πλαίσιο (Ν. 4019/2011) περιορίζει την κοινωνική οικονομία μόνο στις Κοιν.Σ.Επ. Ενας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων που έχουν υιοθετήσει αυτή τη νομική μορφή ενδιαφέρονται κυρίως να δημιουργήσουν έναν συνεταιρισμό εργαζομένων και όχι μία κατεξοχήν κοινωνική επιχείρηση.

● Το κατακερματισμένο θεσμικό πλαίσιο δεν προβλέπει συνέργειες μεταξύ των διαφόρων νομικών μορφών της κοινωνικής οικονομίας, όπως είναι οι αγροτικοί και αστικοί συνεταιρισμοί ή οι πιστωτικοί συνεταιρισμοί και οι συνεταιριστικές τράπεζες.

● Δεν υπάρχει διυπουργικός συντονισμός.

● Δεν υπάρχει, δηλαδή, χώρος διαλόγου ανάμεσα στα εγχειρήματα και το κράτος.

● Εχουν αναδειχθεί αυτόκλητοι σύμβουλοι, οι οποίοι είτε παρέχουν πλημμελή πληροφόρηση ή/και κερδοσκοπούν σε βάρος των εγχειρημάτων.

● Η πλειονότητα των Κοιν.Σ.Επ. που δημιουργήθηκαν αναπαράγει μόνο την υπάρχουσα δομή της ελληνικής οικονομίας (εστίαση, υπηρεσίες ψυχαγωγίας).

● Εχουν σημειωθεί σημαντικές καθυστερήσεις στην ανάπτυξη εργαλείων χρηματοδοτικής στήριξης για τα εγχειρήματα της Κοινωνικής Οικονομίας.