Προσυνεδριακή Ημερίδα για την Κοινωνική Οικονομία Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2015 TOY ΒΑΣΙΛΗ ΤΑΚΤΙΚΟΥ

Προσυνεδριακή Ημερίδα για την Κοινωνική Οικονομία

Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2015

TOY ΒΑΣΙΛΗ ΤΑΚΤΙΚΟΥ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ –ΤΟ ΜΕΣΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

1.      Η υψηλή σημασία της ανάπτυξης κοινωνικής αλληλέγγυας  οικονομίας σε περίοδο κρίσης..

Σε μια περίοδο γενικευμένης κρίσης και αποσάθρωσης των  κραταιών θεσμών, η κοινωνία Πολιτών, και  ο κόσμος των συλλόγων, είναι οι φορείς αναπτύσσουν την κοινωνική οικονομία και  είναι το αντίβαρο  ανάκτησης της κοινωνικής συνοχής και της πραγματικής οικονομίας.

 Οι ηνωμένες οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών είναι εκείνες οι δυνάμεις δημιουργούν το υποκείμενο και το κοινωνικό κεφάλαιο που είναι βασική προϋπόθεση στη συγκρότηση θεσμών κοινωνικής οικονομίας.

2.      Το πέρασμα από τη Β΄ στη Γ΄ βιομηχανική εποχή και οι καταλυτικές συνέπειες στην αγορά εργασίας.

Με βάση τους θεσμούς του κράτους και της αγοράς, η συρρίκνωση στην αγορά εργασίας  θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι είναι νομοτελειακή εξέλιξη η μείωση της απασχόλησης στην γραμμική παραγωγική διαδικασία δεδομένης της ανάπτυξης της τεχνολογίας και του περιορισμού της χειρονακτικής εργασίας.

3.       Η αδρανοποίηση  των πόρων, ο οικονομικός και κοινωνικός αποκλεισμός και η αδυναμία του κράτους και της αγοράς να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.

Το κίνητρο του κέρδους που κινητοποιεί την αγορά έχει μεταφερθεί πλέον στη ένταση κεφαλαίου ενώ το κράτος βρίσκεται μπροστά στη δραστική μείωση της φορολογικής βάσης λόγω του οικονομικού αποκλεισμού μεγάλου τμήματος της κοινωνίας και κατά  επέκταση αναγκάζεται στη μείωση των επενδύσεων που είναι προϋπόθεση για  νέες θέσεις εργασίας.

Ανθρώπινοι και υλικοί πόροι απαξιώνονται μέσα από το σύστημα.

Μοιραία είναι μονόδρομος η επένδυση στο συνεργατικό μοντέλο της οικονομίας

για την αξιοποίηση των ανενεργών πόρων με τα θεσμικά εργαλεία της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας  που περιορίζουν τον εκχρηματισμό της οικονομίας στη πραγματική οικονομία και στη σχετική τοπική αυτάρκεια.

4.      Νέα θεσμικά εργαλεία και το πέρασμα από τη συντεχνιακή οργάνωση στην οριζόντια αλληλέγγυα οργάνωση της κοινωνίας για την κινητοποίηση του συνόλου των ανθρώπινων πόρων.

Στη περίοδο της β΄ βιομηχανικής επανάστασης κυριάρχησε η εξειδίκευση και το συντεχνιακό μοντέλο οργάνωσης της κοινωνίας διευρύνοντας τις ανισότητες όχι μόνο μέσω της αγοράς αλλά και μέσω του κρατισμού με απράδεκτα πλέον προνόμια για τις οικονομικές και κρατικές ελίτ εις βάρος του συνόλου της κοινωνίας. Η οριζόντια οργάνωση της κοινωνίας- στο επίπεδο είμαστε όλοι πολίτες –και η αυτοδιαχείριση είναι η απάντηση η απάντηση στην κρίση που γεννήθηκε από την διόγκωση των ανισοτήτων.

5.       Ο παράλληλος ρόλος του «κοινωνικού κεφαλαίου» στις επενδύσεις, εκεί που δεν επενδύει το οικονομικό κεφάλαιο.

Σήμερα διαπιστώνουμε ότι εκεί που αρνείται να επενδύσει το οικονομικό κεφάλαιο μπορεί να κινητοποιηθεί και να επενδύσει συμμετοχικά το κοινωνικό κεφάλαιο με βάση τα κοινωνικά δίκτυα δημιουργώντας μια νέα βάση πίστης –εμπιστοσύνης αλλά και νέες συνεταιριστικές τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία όπως δείχνει η διεθνής εμπειρία.

τα κοινωνικά δίκτυα- το κοινωνικό κεφάλαιο μπορούν σε μεγάλο βαθμό να υποκαθιστούν τη τρωθείσα εμπιστοσύνη προς τις παραδοσιακές τράπεζες.

6.      Η κοινωνική δικτύωση και το κτίσιμο της νέας εμπιστοσύνης με την ενότητα των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών.

Με την κοινωνική δικτύωση, τον συνεργατισμό, την νέα εμπιστοσύνη την οριζόντια οργάνωση της κοινωνίας και την αυτοδιαχείριση σπάει ο φαύλος κύκλος της συρρίκνωσης και της αχρήστευσης των ανθρώπινων πόρων.

7.      Η αυτό-οργάνωση-αυτοδιαχείριση μέσω των κοινωνικών αναπτυξιακών συμπράξεων σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Το δια ταύτα αυτής της προσέγγισης είναι ο σαφής προσδιορισμός του υποκειμένου της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας συγκεκριμένα θεσμικά εργαλεία ανάπτυξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και οι αναγκαίες συμμαχίες που πρέπει να αναπτυχθούν με τους άλλους θεσμούς , Τ.Α επιμελητήρια και δημόσιους οργανισμούς.

Με βάση αυτό το σκεπτικό προτείνουμε προς την Κυβέρνηση και την Τ.Α το μοντέλο των θεμικών κοινωνικών αναπτυξιακών συμπράξεων.

Ο ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΣΥΜΠΡΑΞΕΩΝ

ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 4019-19 του 11

To κράτος και η Τοπική Αυτοδιοίκηση σήμερα δεν μπορούν να υποστηρίξουν τις κοινωνικές δομές στο βαθμό που χρειάζεται μετά το ξέσπασμα της κρίσης για όλους τους πολίτες που έχουν ανάγκη.

Κοινωνικές δομές όπως παιδικοί σταθμοί, βοήθεια στο σπίτι, και φροντίδα για διάφορες κοινωνικές ομάδες που έχουν ανάγκη καθώς και δομές για την αντιμετώπιση της φτώχειας και ανθρωπιστικής κρίσης.

Ακόμη και όταν μπορούν να βρεθούν οι πόροι, συνήθως από το Ευρωπαϊκό κοινωνικό ταμείο υπάρχουν περιορισμοί στις προσλήψεις προσωπικού στο δημόσιο από το «μνημόνιο» καθώς το ΕΣΠΑ δεν μπορεί να χρηματοδοτεί νόμιμα υπαλλήλους στο δημόσιο.

Η μόνη εναλλακτική λύση για την Τ.Α είναι η συνεργασία με μη κερδοσκοπικούς φορείς και κοινωνικούς συνεταιρισμούς αλλά και σε αυτό το επίπεδο υπάρχουν νομικά εμπόδια με τους διαγωνισμούς.

Υπάρχει όμως μια άλλη νομική δυνατότητα μέσω του νόμου 4019-11 να καλυφθούν οι ανάγκες λειτουργίας των κοινωνικών δομών με προγραμματικές συμφωνίες χρησιμοποιώντας  ως θεσμικά εργαλεία οι Κοινωνικές αναπτυξιακές Συμπράξεις.

Σε αυτές τις Αναπτυξιακές Συμπράξεις μπορούν να συμμετέχουν Αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες ,κοινωνικοί Συνεταιρισμοί, κοινωφελείς οργανισμοί του Δήμου και φιλανθρωπικά ιδρύματα , φορείς δηλαδή που ασχολούνται αντικειμενικά με κοινωνικές δομές ωφελουμένων όπως φορείς με  γονείς και  οικογένειες που έχουν ανάγκη κοινωνικών υπηρεσιών.

Ο Δήμος η και κάθε Περιφέρεια μπορεί να προγραμματίζει δράσεις μέσα από αυτές τις Συμπράξεις με «Σύμφωνο Συνεργασίας» για να λειτουργούν κοινωνικές δομές στη περιοχή τους. Ο δήμος μπορεί να παρέχει κτίρια και άλλες υλικές υποδομές και οι συμπράξεις μπορούν να χρηματοδοτούνται για τα εργατικό κόστος από σχετικά προγράμματα για ανέργους που δεν επιτρέπεται να απορροφηθούν από δημόσιους φορείς αλλά μπορούν να αξιοποιηθούν από κοινωνικές επιχειρήσεις σύμφωνα το Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο.

Μέχρι τώρα αυτή η θεσμική δυνατότητα παρότι υφίσταται δεν έχει αξιοποιηθεί από τους Δήμους συστηματικά παρά μόνον περιστασιακά μέσω των προγραμμάτων ΤΟΠΕΚΟ και ΤΟΠΣΑ που δεν εξυπηρετούσαν σε τίποτε την Τ.Α. γιατί ο προσανατολισμός αυτών των συμπράξεων ηταν η κατάρτιση σε ανέργους με το κίνητρο μια μικρής επιδότησης.

Ο επαναπροσδιορισμός των Αναπτυξιακών συμπράξεων του νόμου 4019-19 του 11 θα σύμφωνα με το παραπάνω σκεπτικό θα μπορούσε να είναι ένα πολύ καλό θεσμικό εργαλείο συνεργασίας και για τις δύο πλευρές.

Το Πανελλήνιο Παρατηρητήριο πρότεινε ένα τέτοιο Φορέας Διαχείρισης στη Περιφέρεια Αττικής και το Δήμο Αθηναίων.

Έχει καταθέσει μια συγκεκριμένη πρόταση  Κοινωνικής Αναπτυξιακής Σύμπραξης που θα απαρτίζεται από τουλάχιστον 50 φορείς της κοινωνίας των πολιτών, σε συνεργασία  άλλες δομές αλληλεγγύης και κοινωνικούς συνεταιρισμούς, θα μπορούσε να διαχειριστεί, να αναπτύξει και να ζωντανέψει το πάρκο με πλήθος δραστηριοτήτων και καλών πρακτικών που θα αναδείξουν, εκτός των άλλων, και το τουριστικό προφίλ της Αθήνας.

Ο φορέας αυτός μπορεί να προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού και να κινητοποιήσει  το τοπικό κοινωνικό κεφάλαιο του εθελοντισμού, προβάλλοντας την σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία της πόλης.

Χρηματοδότηση-οικονομική βιωσιμότητα

Η κοινωνική δικτύωση είναι το προαπαιτούμενο στη  πρότασή μας  η οποία δεν βασίζεται μόνον στην περιγραφή μια καινοτόμου ιδέας κοινωνικής συμμετοχής και στις καλές πρακτικές που μπορούν να αναπτυχθούν στο πλαίσιο αυτών των ιδεών, αλλά λαμβάνει υπόψη την σχέση κόστους-οφέλους για να υλοποιηθεί ένα τέτοιο πρόγραμμα και τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα. Αναδεικνύει τον εθελοντισμό ως κοινωνικό και οικονομικό πόρο μείωσης του λειτουργικού κόστους του πάρκου.

Την δυνατότητα χρηματοδότησης μιας τέτοιας κοινωνικής Σύμπραξης από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και την ουσιαστική αξιοποίηση ανάλογων πόρων έχοντας την επίγνωση από την πρόσφατη εμπειρία ότι  πολλοί τέτοιοι πόροι πήγαν χαμένοι, με  παραδείγματα διασπάθισης αυτών των πόρων όπως π.χ από τα προγράμματα ΤΟΠΣΑ.

Μπορεί να φανταστεί κανείς την διαφορά  αποτελεσματικότητας που θα υπάρχει εάν, φανταστεί  ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα από τα 65 προγράμματα ΤΟΠΣΑ που έγιναν στη Περιφέρεια Αττικής είχαν υλοποιηθεί 2-3 από αυτά  στο γεωγραφικό χώρο του Πεδίου του Άρεως υπό άμεσο κοινωνικό έλεγχο.

Παράλληλα , πορεί να υπολογίσει κανείς την δυνατότητα άντλησης ίδιων πόρων από την διοργάνωση ειδικών εκθέσεων συνεργατισμού, παραγωγικών πρωτοβουλιών, πνευματικής δημιουργίας, εναλλακτικού τουρισμού.

Μπορεί να υπολογίσει την μείωση κόστους φύλαξης και φροντίδας του πάρκου από κοινωνικούς Συνεταιρισμούς ως και 50% από το κόστος ενός δημοσίου φορέα.

Ένα μέρος της χρηματοδότησης εποχιακού προσωπικού  μπορεί να χρηματοδοτηθεί από σχετικά προγράμματα ενίσχυσης ανέργων χωρίς εργασιακές παρενέργειες για τη Τοπική Αυτοδιοίκηση. Έσοδα μπορούν να προκύψουν και από διάθεση χώρων για εκθέσεις προϊόντων και υπηρεσιών, για ρεσιτάλ και θεατρικά έργα γνωστών καλλιτεχνών.

Όλες αυτές οι ενέργειες μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην βιωσιμότητα του επιχειρησιακού σχεδίου.

Συμμετοχικότητα –κοινωνικός έλεγχος

Τέλος η συμμετοχικότητα της κοινωνίας μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη περιφρούρηση και τον κοινωνικό έλεγχο ενός τέτοιου εγχειρήματος το οποίο θα είναι υπό την άμεση παρακολούθηση της κοινωνίας και το σημαντικότερο των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών μειώνοντας το γραφειοκρατικό κόστος.

Ανάλογες προτάσεις έχουν γίνει και σε άλλους μεγάλους Δήμους της χώρας για την αντιμετώπιση οξυμένων κοινωνικών προβλημάτων την ίδια στιγμή που υπάρχουν ανενεργοί ανθρώπινοι και υλικοί πόροι σε αφθονία.

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Διαφάνεια και καταπολέμηση της διαφθοράς υπέρ ενός ευνοϊκότερου περιβάλλοντος για τις οργανώσεις της ΚΠ.

Δίκαιη κατανομή των πόρων που προορίζονται για την κοιν. οικονομίας με την ενίσχυση των πολλών και των αυθεντικών κοινωνικών επιχειρήσεων και όχι των ψευδεπίγραφων κατασκευασμάτων.

Σχεδιασμός και υποβολή προτάσεων για  χρηματοδοτούμενα έργα προς τα υπουργεία με ουσιαστική διαβούλευση  και συμμετοχή των φορέων της κοινωνικής οικονομίας  χωρίς αυτά  τα χρηματοδοτούμενα έργα από  το ΕΣΠΑνα είναι απλώς φωτογραφίες διαπλεκόμενων συμφερόντων που καμιά σέση δεν έχουν με το υποκείμενο κοινωνικής οικονομίας. Αυτό μπορεί να  αλλάξει με επικοινωνιακές πρωτοβουλίες και τεκμηρίωση νομιμότητας, σκοπιμότητας  και διαφάνειας για κάθε ευρώ που διατίθεται στο χώρο. Επίσης αυτό θα αλλάξει και με συγκεκριμένες προτάσεις για θεματικά κοινωνικά πάρκα (Πεδίο του Άρεως, Πάρκο Τρίτση στην Αττική), με συγκεκριμένες προτάσεις για τα κοινωνικά αγροκτήματα, για την πρωτοβάθμια κοινωνική φροντίδα υγείας και σίτισης.

Σχέδιο διαρκούς επιμόρφωσης και επικοινωνίας από τους ίδιους τους φορείς της.

Αυτό σημαίνει: Περιφερειακοί μηχανισμοί με Αυτοδιαχείριση –μόνιμε και όχι ευκαιριακές Αναπτυξιακές Συμπράξεις και μόνιμους περιφερειακούς θεσμούς με δημοκρατικό κοινωνικό έλεγχο.