Υπό κατάρρευση η μεσαία τάξη στη Δύση

Υπό κατάρρευση η μεσαία τάξη στη Δύση

Ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες η μεσαία τάξη αυξάνεται, στις χώρες της Δύσης συρρικνώνεται. Αιτία; η παγκοσμιοποίηση, αλλά και οι διαφορές του εισοδήματος στις αναπτυσσόμενες χώρες και στην Δύση, προκειμένου να χαρακτηριστεί κάποιος ως μέλος της μεσαίας τάξης.

Στις αναδυόμενες οικονομίες, στα μεσαία στρώματα ανήκουν όλοι όσοι έχουν υπερβεί τη φτώχεια. Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, όποιος κερδίζει ημερησίως περισσότερα από δύο δολάρια, μπορεί στις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες να λέει ότι ανήκει στη μεσαία τάξη. Σε άλλες χώρες, όποιος κερδίζει 10 ή 20 ή 30 δολάρια. Αντίθετα στην Δύση, το κατώτατο όριο είναι το 75% του μέσου εισοδήματος της χώρας.

Σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, τις τελευταίες δύο δεκαετίες πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι έχουν «ξεπεράσει» τη φτώχεια. Κυρίως στην Κίνα, την Ινδία, τη Βραζιλία, το Βιετνάμ, τη Ρωσία και άλλες γοργά αναπτυσσόμενες χώρες, έχουν δημιουργηθεί νέα κοινωνικά στρώματα, τα οποία εν μέρει χαρακτηρίζονται από σχετική ευημερία.

Η εξέλιξη αυτή είναι ορατή, κυρίως στις χώρες της Ασίας. Στην Κίνα, ένα μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού έχει εγκαταλείψει την ύπαιθρο και εργάζεται στις πόλεις. Οι περισσότεροι πρώην αγρότες, ως βιομηχανικοί εργάτες, έχουν τώρα μετρήσιμο εισόδημα. Πρόκειται για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους, που συνήθως εργάζονται υπό άθλιες συνθήκες, ωστόσο το εισόδημά τους έχει αυξηθεί.  Παρόμοια είναι η κατάσταση στην Ινδία.

Η μεσαία τάξη στις αναπτυσσόμενες χώρες άρχισε να διαμορφώνεται από τη δεκατία του ΄70. Το πρώτο κύμα ξεκίνησε στη Λατινική Αμερική την εποχή αυτή, αλλά αργότερα σταμάτησε. Συνεχίστηκε στην Ασία, κυρίως στην Κίνα, στην οποία μεταφέρθηκε ένα μεγάλο μέρος της βιομηχανικής παραγωγής και στις άλλες χώρες, όπως το Βιετνάμ, την Ινδία, το Μπαγκλαντές και την Ταϊλάνδη. Το τρίτο κύμα παρατηρείται στην Αφρική, όπου άρχισε η συσσώρευση βιομηχανικής παραγωγής, αλλά σε μικρότερες διαστάσεις.

Στις ΗΠΑ

Και ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες αυξάνεται το ποσοστό των ανθρώπων που ανήκει στη μεσαία τάξη αυξάνεται, στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ παρατηρείται το αντίθετο. Η μεσαία τάξη συρρικνώνεται. Σχετίζονται τα δύο αυτά φαινόμενα. Η διάβρωση της μεσαίας τάξης στις βιομηχανικές χώρες, οφείλεται στο γεγονός ότι το εισόδημά της μένει στάσιμο σε σχέση με εκείνο των πλουσίων. Στο μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων είκοσι χρόνων, οι τακτικές αποδοχές της μεσαίας τάξης στη Δύση παρέμειναν στάσιμες και η οικονομική ανισότητα παρουσίασε δραστική άνοδο, καθώς η παγκοσμιοποίηση αντάμειψε πλουσιοπάροχα τους κερδισμένους, αλλά ξέχασε τους πολλούς χαμένους.

Η αποβιομηχάνιση και η ανάθεση υπηρεσιών σε τρίτους, το παγκόσμιο εμπόριο και οι δημοσιονομικές ανισορροπίες, το πλεόνασμα κεφαλαίων και οι «φούσκες», οδήγησαν σε συρρίκνωση  της μεσαίας  τάξης στις Δυτικές χώρες και επανέφεραν την ανασφάλεια, που ήταν άγνωστη σε αρκετές γενιές. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, την τελευταία δεκαετία, το εισόδημα του μέσου νοικοκυριού στις Ηνωμένες Πολιτείες μειώθηκε πάνω από 10%. Το μερίδιο του συνολικού εισοδήματος του 1% του πληθυσμού, που βρίσκεται στη κορυφή της οικονομικής πυραμίδας, έχει αυξηθεί από περίπου 8% το 1960 σε περισσότερο από 20% σήμερα.

Αμοιβές

Στην ΕΕ, οι υψηλοί ρυθμοί ανεργίας σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση των αμοιβών "μίκρυναν" την μεσαία τάξη. Ακόμα και η Γερμανία, είδε τη μεσαία τάξη της να συρρικνώνεται κατά 13% μεταξύ του 2000 και του 2008. Ανάλογη εικόνα και στην Ισπανία όπου ο αριθμός των Ισπανών εκατομμυριούχων αυξήθηκε κατά 13%, ενώ ταυτόχρονα  το 21% των Ισπανών ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και περίπου 3 εκατομμύρια ζουν σε ανέχεια με λιγότερο από το 30% του μέσου μισθού. Η  μεσαία τάξη δεν ενισχύεται πλέον από άτομα που είχαν παλαιότερα χαμηλότερα εισοδήματα. Την ίδια στιγμή, εκείνοι που ανήκουν στη μεσαία τάξη αποκτούν όλο και καλύτερη εκπαίδευση και ανεβαίνουν στην επαγγελματική ιεραρχία, περνώντας έτσι σε κάποια ανώτερη τάξη. Και γι’αυτόν το λόγο, συρρικνώνεται η μεσαία τάξη. Υπάρχουν όμως περισσότεροι που πέφτουν σε χαμηλότερη διαστρωμάτωση από εκείνους που ανεβαίνουν.

Ιαπωνία

Στην Ιαπωνία, η οικονομική κρίση επηρέασε άμεσα την μεσαία τάξη. Οι δύο τελευταίες δεκαετίες επισώρευσαν μεγάλη κάμψη στα εισοδήματα της μεσαίας τάξης, αύξηση στην ανισότητα και άνοδο στο δείκτη φτώχιας, από το 7% περίπου που ήταν κατά τη δεκαετία του 1980, στο 16% το 2009.