ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ, ΕΘΝΙΚΟΤΟΠΙΚΕΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΕΣ ΑΝΟΙΚΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

       ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ, ΕΘΝΙΚΟΤΟΠΙΚΕΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΕΣ

 ΑΝΟΙΚΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ

             ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Β ΚΥΚΛΟΣ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ

Το κρίσιμο κοινωνικό πεδίο του Εθελοντισμού και των Εθνικοτοπικών Ομοσπονδιών που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, είναι ανάγκη σήμερα περισσότερο από ποτέ, μέσα από μια εκσυγχρονισμένη οπτική προσαρμοσμένη στις επιτακτικές ανάγκες που η κρίση έχει αναδείξει, να συμβάλλει στην δημιουργία μιας σύγχρονης κινητήριας δύναμης Συνεργατισμού στην οικονομία ‘από τα κάτω’, συγκροτώντας δομές στήριξης της Κοινωνικής Οικονομίας, μέσα από περιφερειακές  και τοπικές ‘Κοινωνικές Αναπτυξιακές Συμπράξεις’, με στόχο την προσφορά αποτελεσματικότερων λύσεων στα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα των τοπικών και περιφερειακών κοινωνιών τους.

Είναι γνωστό ότι η νέα οικονομία της παγκόσμιας αγοράς και της άναρχης ανταγωνιστικότητας, οδηγεί στη Δημοκρατία της διαπλοκής και των μεταλλαγμένων θεσμών, για να καταλήξει στην κοινωνία των ιδιωτών και της εμπορευματοποίησης των πάντων. Στον ορατό λοιπόν κίνδυνο, μιας συνολικής αρνητικής πολιτισμικής μεταλλαγής της ζωής των πολιτών και των σύγχρονων κοινωνιών μας, απαντά η Αξίωση και η Πρόκληση της Κοινωνίας των Πολιτών. Γιατί την Δημοκρατία της διαπλοκής την αντιπαλεύει η ενίσχυση της πλουραλιστικής βάσης της Δημοκρατίας, η θεσμικά και πολιτικά διευρυμένη Δημοκρατία των συνθέσεων και όχι του διαβρωμένου ηγεμονισμού που γίνεται αυταρχικός προς την κοινωνία και διαθέσιμος στα εξωθεσμικά συγκροτήματα οικονομικής ισχύος. Στις στρεβλώσεις της οικονομίας της αγοράς, αντίβαρο είναι η δημοκρατική διακυβέρνηση της παγκοσμιοποίησης ‘από τα κάτω΄, ο νέος ουμανιστικός προσανατολισμός της ψηφιακής εποχής μας, που απαιτεί, να είναι οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη, γιατί πιστεύει στον εφικτό κόσμο της Ειρήνης, της Δημοκρατίας, της Αλληλεγγύης, της Ισότητας και Οικολογικής ποιότητας για όλους.

Οι κινήσεις των πολιτών, είναι σήμερα οι νέες συλλογικότητες ευαισθησιών και αναζητήσεων, οι νέες μορφές αντίστασης, παρέμβασης και δράσης, οι νέες πρωτοβουλίες συμμετοχής, ευθύνης και ελέγχου. Είναι πρόδηλο, ότι η αυθεντικότητα αυτών των χαρακτηριστικών τις καθιστά αυτόνομες και ανεξάρτητες από κάθε κυβερνητισμό ή κομματισμό. Οι κινήσεις πολιτών, λειτουργώντας ως πολιτικά υποκείμενα, αμφισβητούν τα στερεότυπα της σημερινής κρίσης και αντιστέκονται στους μηχανισμούς της πολιτικής και οικονομικής κυριαρχίας που συντρίβουν την κοινωνία και αφομοιώνουν τους δημοκρατικούς θεσμούς, αξιώνοντας ουσιαστική, δημοκρατική, έντιμη εκπροσώπηση, μακριά από συμμετοχή σε διαχειριστικές μορφές διακυβέρνησης και εξαρτημένης δημοκρατίας που συναλλάσσεται στη λογική των πελατειακών σχέσεων για την αυτοσυντήρησή της.

Οι Ενώσεις των Πολιτών, είναι το ενισχυτικό στοιχείο των σύγχρονων δημοκρατιών. Λειτουργώντας ως θεσμοί κοινωνικής αυτοοργάνωσης, αντιστέκονται στα μονοπώλια  που συντηρούν τις ποικιλόμορφες αλλοτριωτικές εξουσίες. Γίνονται θεματοφύλακες διαφάνειας των αποφάσεων που λαμβάνονται στη δημόσια πολιτική. Αποτελούν πεδίο άσκησης ατομικών δικαιωμάτων και όταν πρέπει είναι έξω από και σε αντίθεση προς την εκάστοτε πολιτική εξουσία.

Κυρίως σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή που διέρχεται η χώρα μας, απαιτείται η αναβάθμιση, μέσα από την συσπείρωση των λειτουργούντων κατακερματισμένων συλλογικών τοπικών κοινωνικών σχημάτων (φορέων, συλλόγων, σωματείων, ενώσεων, ομοσπονδιών, κ.λ.π.), σε ευρύτερες, οργανωμένες αποτελεσματικότερες δομές που θα αντιμετωπίζουν μέσα από υψηλού επιπέδου διαχρονικές δράσεις, κοινωνικές απαιτήσεις και κοινά προβλήματα που η εκάστοτε πολιτική εξουσία αδυνατεί να εξυπηρετήσει. Τοπική Αυτοδιοίκηση και Κοινωνία των Πολιτών, επεμβαίνουν διορθωτικά, εκεί όπου το κεντρικό κράτος ‘απουσιάζει’.

Οι οργανώσεις Κοινωνίας Πολιτών, τα κοινωνικά δίκτυα, οι Εθελοντικές Οργανώσεις, Ομοσπονδίες, Σύλλογοι, όλο αυτό το αξιόλογο Κοινωνικό Κεφάλαιο, αξιοποιώντας την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως θεσμικό αντίβαρο στον κρατικό αυταρχισμό, ως δύναμη εκδημοκρατισμού ‘από τα κάτω΄ και μέσω των Κοινών τους Αξιών, της Συνεργασίας και της Εμπιστοσύνης (συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι κοινοτήτων χωρίς συνοχή), να παράξει καινοτόμες πολιτικές επενδύσεων, με υπολογίσιμα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες. Η αρχή της Αμοιβαιότητας και της Αλληλεγγύης συμβάλλει στην ατομική ευημερία, δεδομένου ότι οι συμμετέχοντες, έχουν ευχερέστερη πρόσβαση στην πληροφορία ή άλλους πόρους, αυξάνοντας έτσι τις ευκαιρίες της ατομικής τους ολοκλήρωσης. Υπ΄αυτή την έννοια και μέσα από τις βασικές παραμέτρους της Εμπιστοσύνης, της Πληροφορίας και της Συνεργασίας, μεγιστοποιείται το κοινωνικό κεφάλαιο. Η συνεργασία με τους κατά τόπους Δήμους και η δυνατότητα παρέμβασης, θα ενισχύσει το προσφερόμενο έργο, προωθώντας την ευημερία και πρόοδο σ΄όλους τους τομείς των τοπικών – περιφερειακών δραστηριοτήτων.  

Άρα, Συμπράξεις σε Προγραμματικές Συμφωνίες, με σκοπό την ενίσχυση της κοινωφελούς δράσης στο Δήμο, με όφελος στους πολίτες-οργανωμένους καταναλωτές (που θα μπορούν να επενδύουν π.χ. στο μοντέλο της πράσινης ανάπτυξης που είναι πλέον μονόδρομος διεξόδου από την κρίση και μετάβασης σε μια βιώσιμη, ανταγωνιστική οικονομία ιδιαίτερα για την Ελλάδα, σε ενεργειακούς συνεταιρισμούς, σε δυναμικές-εναλλακτικές καλλιέργειες, σε συνεταιριστικές τράπεζες, κ.α.), αλλά και στο Δήμο, ο οποίος παραχωρώντας ανενεργούς πόρους για συν-αξιοποίηση, ωθεί και διευκολύνει την κοινωνική επιχειρηματικότητα. Η Δικτύωση, η Οριζόντια Επικοινωνία, η Συμβουλευτική, Υποστήριξη και Καθοδήγηση, είναι ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα για τους παραγωγούς της επαρχίας μας. Αξίζει να αναφερθεί ότι εξ΄αιτίας της έλλειψης οργανωμένης και αξιόπιστης υποστηρικτικής διαδικασίας, ευκαιρίες μένουν αναξιοποίητες σε κρατικά προγράμματα που κατά καιρούς ανακοινώνονται, και χάνονται κρίσιμοι πόροι που πλήττουν θανάσιμα την Εθνική μας Οικονομία. Ενδεικτικά αναφέρομαι σε σημαντικές προκηρύξεις που έγιναν από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης το 2010-2011, όπως της μίσθωσης φθηνής αγροτικής γης για γεωργική-κτηνοτροφική χρήση, όπου χιλιάδες στέμματα έμειναν αναξιοποίητα γιατί απουσίαζε ο κρίσιμος τρίτος άξονας της Κοινωνικής Οικονομίας, για να υποστηρίξει το όλο καινοτόμο εγχείρημα. Δυστυχώς ο ζωτικός για την Εθνική μας Οικονομία, Νόμος 4019/΄11, για την Κοινωνική Οικονομία, δεν αξιοποιήθηκε από τις κυβερνήσεις που ακολούθησαν.

Συμπερασματικά,

Έχουμε μια λαμπρή ιστορία που όμως δεν μας δίδαξε ποτέ τη ‘συλλογική σκέψη’, τη ‘συλλογική δουλειά’. Ο τομέας αυτός φαίνεται πως είναι η μεγαλύτερη αδυναμία μας…, το υπέροχο όμως είναι, ότι εφόσον υπάρξει μια όσμωση και αίσθηση Κοινού Στόχου, η αδυναμία γίνεται Δύναμη.

Σήμερα, μόνο μια ενισχυμένη Τ.Α. που συνεργάζεται με μια ευαίσθητη και δραστήρια ‘Κοινωνία των Πολιτών’, στην οποία ΟΛΟΙ ανήκουμε, μπορεί να αποτελέσει την κρίσιμη μάζα, για ποιοτικές αποτελεσματικές δράσεις ενίσχυσης του Κοινωφελούς Έργου, αναβάθμισης της Δημοκρατίας μας τόσο σε τοπικό όσο και Εθνικό επίπεδο και επαναπροσδιορισμού της πολιτικής στο σωστό της πλαίσιο.

Ο Συνεργατισμός, όπως ανέφερε και ο κ. Β.Τακτικός, προβάλλει πλέον ως παγκόσμια προτεραιότητα από τον ΟΗΕ, την Ε.Ε. και άλλους διακρατικούς θεσμούς.

Στόχος μας λοιπόν σήμερα, πρέπει να είναι η διαμόρφωση ρεαλιστικών θεσμικών προτάσεων για την ανάπτυξη του Συνεργατισμού και της Κοινωνικής Οικονομίας και στη χώρα μας. Είναι αναγκαία η ύπαρξη ενός Συμφώνου Συνεργασίας μεταξύ ενός Δικτύου Δήμων και Ομοσπονδιών σε θέματα Κοινωνικής Οικονομίας, ώστε να οικοδομηθεί η αναγκαία γέφυρα Ποιοτικής Συνεργασίας και Δημιουργικής Αλληλεπίδρασης.  

Μέσω της δημιουργίας Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας Συνεργατισμού και Αλληλέγγυας Συμβουλευτικής, θα ενισχυθεί και αναπτυχθεί η αναγκαία, σήμερα περισσότερο από ποτέ, Υγιείς Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, κόντρα στα γρανάζια της γραφειοκρατίας. Θα αναδειχθεί και αξιοποιηθεί, ο διάσπαρτος, κατακερματισμένος σε χιλιάδες μικρές συλλογικότητες πνευματικός και πολιτιστικός μας πλούτος.

Σήμερα, η αναγκαιότητα αυτή είναι προφανής, γι΄αυτό πρέπει το Κίνημα Συνεργατισμού και Δημιουργικής Αλληλεπίδρασης  να υποστηριχθεί δυναμικά με διαδικασίες οριζόντιας συμμετοχικής Δημοκρατίας απ΄όλους τους πολίτες και όλες τις συλλογικότητες.

                                                            Έλενα Παπανδρέου

                                                           Δρ Αρχιτέκτων Μηχανικός

                                                           Γενική Γραμματεία Υποδομών