ΑΦΗΓΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Αγαπητοί φίλοι
Ζούμε το τέλος μιας ολόκληρης εποχής ….της
δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης και την αρχή μιας άλλης της τρίτης
τεχνολογικής επανάστασης.
ΜΠΡΟΣΤΑ
ΜΑΣ τα έντονα σημάδια παρακμής: η συρρίκνωση της μισθωτής εργασίας,
η κρίση ανεργίας και δημόσιου χρέους,
η ανασφάλεια των ασφαλιστικών
συστημάτων, η οικολογική υποβάθμιση.
Φόροι, που καταπνίγουν την επιχειρηματικότητα
και καταστρέφουν τους μικρούς επαγγελματίες και επιχειρηματίες. Ξενοίκιαστα και
καταχρεωμένα διαμερίσματα και από την άλλη πλευρά πληθαίνουν οι πεινασμένοι και
άστεγοι.
Συνθήκες
που εν πολλοίς καθορίζονται από ΤΗ
ΣΎΓΚΡΟΥΣΗ του τρίτου κύματος
τεχνολογικής επανάστασης, την ξεπερασμένη βιομηχανική εποχή του β΄κύματος με την
αχρήστευση παλαιών τεχνικών υποδομών, αλλά και εξειδικεύσεων που δεν έχουν
πλέον ζήτηση στην αγορά εργασίας.
Πρόκειται για μια αναπότρεπτα φθίνουσα οικονομία -με μόνη ελπίδα και διέξοδο για το μέλλον
του κόσμου την κουλτούρα συνεργατισμού
απέναντι στον αδυσώπητο και αθέμιτο ανταγωνισμό που εξαντλεί φυσικούς, υλικούς
και ανθρώπινους πόρους πετώντας τους μεταφορικά και ουσιαστικά στα «σκουπίδια».
Σε αυτή την
γενικευμένη παρακμιακή κατάσταση υπάρχει ένας τομέας που αναπτύσσεται και
δημιουργεί αυξανόμενες θέσεις εργασίας και είναι η κοινωνική οικονομία.
Στις
προηγούμενες ιστορικές εποχές η κοινωνική οικονομία υπήρχε μόνον σε άδηλη
κατάσταση ή περιορισμένη μορφή και τώρα έρχεται ως κοσμοϊστορική αναγκαιότητα.
Απαιτεί όμως για την ανάπτυξή της, μια νέα
καλλιέργεια συνείδησης, ένα νέο διαφωτισμό και πολιτισμό, καθώς και συμμετοχική
δημοκρατία.
Είμαστε εδώ σήμερα πάνω στο βράχο του Άρειου
Πάγου κάτω από την Ακρόπολη το πιο θαυμαστό έργο της κλασικής για να
εμπνευστούμε και να αναστοχαστούμε πως με τα χειρονακτικά εργαλεία και τις
ζωοκίνητες μηχανές δημιουργήθηκε ένας
αξεπέραστος και σαγηνευτικός πολιτισμός.
Προφανώς οι θεσμοί και η οργάνωση αυτής της
κοινωνίας κάλυψαν την τεχνολογικές αδυναμίες με δημιουργικές κοινωνίες και ανθρωπομηχανές.
Η αρχαιότητα
ανήκει στο πρώτο κύμα της τεχνολογικής επανάστασης που
αναφέρεται στη Γεωργική τεχνολογία, η οποία διήρκησε περίπου 10.000 χρόνια και
σε αυτή την περίοδο η κοινωνική
οικονομία υπήρχε μόνο ως άδηλη οικιακή οικονομία και την μορφή του κοινοτισμού.
Μέχρι το 1600 περίπου το 70% της παραγωγής
και κατανάλωσης ήταν έκτος εμπορικών συναλλαγών και αγοράς.
Η ενέργεια ήταν κυρίως μυϊκή των ανθρώπων και
των ζώων ενώ για θέρμανση
χρησιμοποιούσαν από τα δάση τα
καυσόξυλα.
Η χειρωνακτική εργασία απαιτούσε όσο το
δυνατόν περισσότερα χέρια και η συγκεντρωτική παραγωγή όπου επιβαλλόταν κυρίως
για δημόσια έργα χρησιμοποιούσε δούλους.
Μολαταύτα έχουμε από αυτή την περίοδο
αριστουργήματα υλικού και πνευματικού πολιτισμού, μοναδική ανθρωπιστική φιλοσοφία
και καλύτερο παράδειγμα μέχρι σήμερα άμεσης δημοκρατίας.
Στο δεύτερο
κύμα της τεχνολογικής επανάστασης που αναφέρεται στη μεγάλη εποποϊα της
βιομηχανική εποχής, διαρκεί περίπου 3
αιώνες μέσα στους οποίους συντελούνται
κοσμογονικές αλλαγές, σε όλα τα επίπεδα.
Σε αυτό το διάστημα η κοινωνική οικονομία υπήρξε με τη μορφή
συνεταιριστικών επιχειρήσεων ως υποτελής τομέας κάτω από την ηγεμονία της
αγοράς που κυριάρχησε με τις γιγάντιες εταιρείες σε παγκόσμια κλίμακα,.
Η τεράστια εξάπλωση της αγοράς και εκχρηματισμός
της οικονομίας που οικοδομείται, πάνω στη βιομηχανοποίηση της παραγωγής, την
άντληση ενέργειας από τα ορυκτά καύσιμα.
Από την συγκεντροποίηση κεφαλαίου και
επιχειρηματικότητα, την μισθωτή εργασία, βοηχανοποιείται η γεωργία και δεκαπλασιάζεται περίπου ο πληθυσμό της γης ενώ
πολλαπλασιάζεται ο πλούτος σε όλους
τομείς.
Συνακόλουθα έρχεται η οργάνωση του έθνους
κράτους, η οργάνωση του εργατικού
κινήματος και τέλος την αντιπροσωπευτική δημοκρατία.
Στις μεταφορές αναπτύσσονται οι ταχύτητες με γεωμετρική
πρόοδο, σιδηρόδρομοι, αυτοκίνητα, αεροπλάνα, διαστημική τεχνολογία
χαρακτηρίζουν τις διαδοχικές φάσεις στην ταχύτητα που αναπτύσσεται ο κόσμος με
την εξέλιξη τεχνολογίας.
Στις
επικοινωνίες εξελίσσονται
ανάλογες ταχύτητες περνώντας διαδοχικά, από την τυπωμένη εφημερίδα και
το ταχυδρομείο σε λιγότερο από 2 αιώνες στο τηλέφωνο, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση
και τελευταία την πληροφορική και τέλος στο ίντερνετ που χαρακτηρίζει και την
μετάβαση στο τρίτο κύμα τεχνολογικής .
¨Ολες αυτές οι τεχνολογικές εφαρμογές βρίσκονται βέβαια σε μια αλληλεπίδραση
και καθορίζουν τις παραγωγικές και τις
ανθρώπινες σχέσεις.
Την οικονομική οργάνωση και την πολιτική που
επιτρέπει θεσμικά την εξάπλωση της «αυτοκρατορίας» της αγοράς η οποία κυριαρχεί σε όλους τους τομείς, διευκολύνει
την γέννηση του έθνους κράτος που έρχεται να συντονίσει αυτή την πολυπλοκότητα.
Τα
θετικά αποτελέσματα μέσα σε αυτό
διάστημα είναι διπλασιάζεται το προσδόκιμο ζωής καταπολεμούνται πολλές
αγιάτρευτες μέχρι τότε ασθένειες και η παιδική θνησιμότητα και παγκόσμιος
πληθυσμός δεκαπλασιάζεται κατοχυρώνονται σταδιακά τα ανθρώπινα και ατομικά
δικαιώματα.
Ο
καταμερισμός εργασίας η ειδίκευση και υπερεξειδίκευση ο ανταγωνισμός σε όλους
τους τομείς είναι τα δόγματα της
ηγεμονίας της αγοράς και της εκχρηματισμένης οικονομίας που έδωσαν τεράστια
ώθηση στην παραγωγή αγαθών και συσσώρευση πλούτου .
Ωστόσο, η συγκεντροποίηση της παραγωγής και
του πληθυσμού στις μεγάλες πόλεις και υπερεξάντληση φυσικών πόρων, η οικολογική
επιβάρυνση του πλανήτη μαζί με την εξάντληση των ορυκτών μη ανανεώσιμων πηγών
είναι το τίμημα που πληρώνουμε και πρώτη συνειδητοποίηση ότι όλο αυτό το
σύστημα προκαλεί εντροπία χαμένης ενέργειας.
Από την άλλη πλευρά η εντροπία έρχεται μέσα
από την γραφειοκρατία και διαφθορά, την εξάντληση φυσικών ,υλικών και
ανθρώπινων πόρων.
Έτσι το κεφάλαιο που λειτουργεί ως κινητήριος δύναμη της ανάπτυξης από ένα
σημείο και πέρα γίνεται φρένο όταν οι άυλες αξίες γίνονται υπερτροφικό κεφάλαιο
και τοξικό εις βάρος της πραγματικής οικονομίας.
Παράλληλα, η αναπότρεπτη συρρίκνωση της
μισθωτής εργασίας και διόγκωση της ανεργίας έρχεται ως συνέπεια της πληροφορικής και ρομποτικής.
Η θετική πλευρά των νέων τεχνολογιών είναι
ότι, για πρώτη φορά γίνεται εφικτή η προοπτική της κάλυψης των ενεργειακών
αναγκών από ανανεώσιμες πηγές
ενέργειας, από την ανεξάντλητη αφθονία
του Ήλιου και εφικτός ο εκδημοκρατισμός της ενέργειας.
Επομένως
το τρίτο κύμα της τεχνολογικής
επανάστασης έχει ως συνέπεια και υπέρ
και κατά. Ναι μεν συρρικνώνει την
ανάγκη μισθωτής εργασίας αλλά,
ταυτόχρονα γεννιούνται νέες δυνατότητες για φθηνότερο κόστος ζωής και
συμμετοχής στο κοινωνικό πλούτο της γνώσης και ενέργειας με μια προϋπόθεση: τον
συνεργατισμό στην επιχειρηματικότητα και την εργασία.
Για αυτό η σύγκρουση με τις προνομιούχες ελίτ του κράτους και της αγοράς
που μονοπωλούν τον τομέα της ενέργειας είναι αναπόφευκτη.
Όχι μέσα από κάποια χαρακώματα αλλά μέσα από
τον κοινωνικό ακτιβισμό, εκφράζοντας το
αίτημα της κατανεμημένης ενέργειας για το συνολικό συμφέρον της κοινωνίας.
Πολιτικοί
,τεχνοκράτες, και υψηλά διευθυντικά στελέχη που δεν θέλουν να χάσουν κάτι από
μεγάλα προνόμια τους αντιδρούν στις επιδράσεις του τρίτου κύματος αλλαγών και
μένουν αγκυλωμένοι στις παλαιές μορφές οργάνωσης της κοινωνίας.
Έχουν
ακόμη την εξουσία και διοικούν και δεν πρόκειται να παραδώσουν τα ηνία εκτός
από τις εξαιρέσεις των φωτισμένων εκείνων ανθρώπων που βάζουν το συμφέρον της
κοινωνίας πάνω από το ατομικό.
Η μεγάλη μερίδα των γραφειοκρατών δεν μπορεί,
δεν θέλει να δει και να διαγνώσει τις πραγματικές ανάγκες της
εποχής και να υπηρετήσει τα προτάγματα του τρίτου κύματος.
