Ο ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΟΜΕΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΩ

Η «ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ»

Ο ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΔΟΜΕΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΖΟΥΝ  ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΤΩ

Η πρώτη πανελλαδική συνάντηση δομών αλληλεγγύης πραγματοποιήθηκε το Σαββατοκύριακο 9-10 Μαϊου στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το μέγεθος της συμμετοχής των δομών αλληλεγγύης και των ομάδων συλλογικής πρωτοβουλίας και αυτοοργάνωσης που έλαβε μέρος στις εργασίες την συνδιάσκεψης ήταν εντυπωσιακά δυναμικό ενώ υπήρξε ελάχιστη δημοσιότητα προς το γεγονός.

Γενικότερα δεν είναι γνωστό αυτό που συμβαίνει τα δυο- τρία τελευταία χρόνια στη χώρα μας αναφορικά με τις δομές αλληλεγγύης εθελοντικού και κινηματικού χαρακτήρα. Από την Κρήτη ως τον Έβρο, χιλιάδες άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, νέοι και ηλικιωμένοι, ντόπιοι και μετανάστες, διαφορετικών πολιτικών εντάξεων και ιδεολογικών πεποιθήσεων, όλοι αποφασισμένοι να μην αφήσουν κανένα μόνο του στην κρίση, έχουν δημιουργήσει έναν ολόκληρο πλέγμα  δικτύων και δομών έμπρακτης αλληλεγγύης: Κοινωνικά Ιατρεία και Φαρμακεία, Κοινωνικά Παντοπωλεία, Δωρεάν Διανομή Τροφίμων, Δίκτυα Παραγωγών – Καταναλωτών “Χωρίς Μεσάζοντες”, Υποστηρικτικά Μαθήματα και Σχολεία Αλληλεγγύης, Ανταλλακτικά – Χαριστικά Παζάρια, Τράπεζες Χρόνου και Κοινωνικά Νομίσματα, Στέκια και Χώρους Εναλλακτικής Ψυχαγωγίας, Δομές Νομικής Υποστήριξης και Αλληλέγγυας Κοινωνικής Οικονομίας.

¨Όλα αυτά λειτουργούν έξω από την οικονομική στήριξη του κράτους με την έμπρακτη αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπο και την εθελοντική εργασία. Πρόκειται για ένα κόσμο που δεν είχε προσβάσεις στις κρατικές ενισχύσεις και τα Ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά μοναδικό εφόδιο την διάθεση για κοινωνική προσφορά.

Όπως επισημάνθηκε, η  πρόκληση που έχουμε μπροστά μας είναι πολυεπίπεδη: ανάπτυξη του κινήματος αλληλεγγύης και μεγαλύτερη ακόμα σύνδεσή του με την κοινωνία, ενδυνάμωση της συνοχής του αλλά και αύξηση της οργανωτικότητάς του, διαρκής προγραμματική επεξεργασία και διατύπωση προτάσεων αλλά και συμβολή και έλεγχος στην άσκηση κυβερνητικών πολιτικών. 

Έτσι, η συνδιάσκεψη που έγινε είχε τον χαρακτήρα ενός κινήματος από τα κάτω που αυτή την περίοδο μπορεί να βρει την υποστήριξη και της κυβέρνησης δεδομένου ότι τώρα αυτή την περίοδο ξεκινάει το πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης

Η συζήτηση ήταν ουσιαστική και έγινε με βάση τα θεματικά εργαστήρια που έγιναν παράλληλα σε τρεις αίθουσες τις δυο μέρες τις συνδιάσκεψης με παρουσίες βουλευτών του Σύριζα και μελών της Κυβέρνησης.

Τα θέματα των εργαστηρίων ήσαν:

·         Χωρίς Μεσάζοντες: Τρία χρόνια μετά ετοιμαζόμαστε για τα επόμενα βήματα

·          Αρκεί το κούτελο ή χρειαζόμαστε και νομική υπόσταση;

·          Κοινωνικά φροντιστήρια / αλληλέγγυα εκπαιδευτήρια

·          Πάνω απ’ όλα αμοιβαιότητα!

·          Πολλαπλασιάζοντας το αποτέλεσμα

·          Κοινωνική & αλληλέγγυα  οικονομία: Για τη δημιουργία ενός μόνιμου χώρου συνάντησης και διαλόγου

·          Εργασία: Η αλληλεγγύη συστατικό στοιχείο των των εργατικών χώρων

·         Εξοικονομώντας πόρους

·          «Ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας»

·          ΚΙΦΑ: «Την υγειά μας να ‘χουμε!»

Το πνεύμα της συνδιάσκεψης όπως αποτυπώθηκε στα εισηγητικά κείμενα ήταν: η «αλληλεγγύη για όλους» είναι μία ανοιχτή συλλογικότητα σε καθέναν και καθεμία που εμπνέεται από το τρίπτυχο αλληλεγγύη – αντίσταση – αυτοοργάνωση, δεν επιδιώκει ούτε να εκφράσει ούτε να εκπροσωπήσει τον πολύμορφο κόσμο, τις δομές και δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης, αλλά να αποτελέσει έναν πανελλαδικό κόμβο διευκόλυνσης της συνάντησης τους.

Η «αλληλεγγύη για όλους» είναι μια συλλογικότητα που επιδιώκει:

o    Να διευκολύνει την επικοινωνία όλων των δικτύων και των δομών κοινωνικής αλληλεγγύης, καθώς και την ανταλλαγή εμπειριών και «τεχνογνωσίας» μεταξύ τους.

Να κάνει ορατό και γνωστό το εύρος του κινήματος έμπρακτης και συμμετοχικής αλληλεγγύης, μέσω της καταγραφής όλων των δομών κατά γεωγραφική περιοχή και πεδίο δραστηριότητας.

·         Να καταστήσει εύκολα προσβάσιμες στον καθένα και την καθεμία που έχει ανάγκη ή θέλει να βοηθήσει τις δομές κοινωνικής αλληλεγγύης σε όλη την χώρα.

·         Να ενισχύσει όλα τα υπάρχοντα εγχειρήματα με κάθε δυνατό τρόπο (με υλικά και ανθρώπους, οικονομική στήριξη, αλληλοκάλυψη αναγκών κτλ), καθώς και να προωθήσει τη δημιουργία νέων σε περιοχές ή θεματικές που δεν καλύπτονται.

·         Να διαδώσει την αντίληψη ότι όσοι πληττόμαστε από την κρίση μπορούμε να πάρουμε τις ζωές μας στα χέρια μας. Οτι δεν μπορούμε και δεν θέλουμε να υποκαταστήσουμε το υπό διάλυση «κράτος πρόνοιας». Αντίθετα, διεκδικώντας κοινωνικά δικαιώματα για όλους και όλες, οικοδομούμε την ενότητα εργαζομένων – ανέργων, ντόπιων – μεταναστών, υγειονομικών – ασθενών, εκπαιδευτικών – μαθητών, και μέσα από την αλληλεγγύη αποδεικνύουμε ότι μπορούμε να ζήσουμε καλύτερα.

·         Να προωθήσει διεθνείς καμπάνιες αλληλεγγύης στον ελληνικό λαό, τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό πεδίο, με κινητοποιήσεις, διεθνείς μέρες-δράσεις, αποστολή ενισχύσεων οικονομικών ή σε είδος (φάρμακα, τρόφιμα), οριζόντια διασύνδεση οργανώσεων ή φορέων του εξωτερικού με δομές και δίκτυα αλληλεγγύης στην Ελλάδα.

Όσοι συμμετέχουν στις δομές αξιοποίησαν στο έπακρο ιδέες και δεξιότητες, συχνά ανέπτυξαν και καινούργιες, έτσι ώστε σήμερα να έχουμε ένα σπουδαίο δυναμικό στο πεδίο αυτού που με όρους τυπικών προσόντων θα ονομάζαμε κοινωνική εργασία. Η συσσωρευμένη αυτή γνώση και εμπειρία έχει κατά καιρούς αποτιμηθεί, αλλά χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά για την κατανόηση, τη γενίκευση των συμπερασμάτων και την ανάπτυξη νέων ιδεών και προτάσεων ώστε αυτή η πείρα να γίνει άμεσα αξιοποιήσιμη στο πεδίο των κοινωνικών αναγκών. Και αυτή η δουλειά δεν μπορεί να είναι αντικείμενο ενός εξωτερικού ως προς τα προβλήματα παρατηρητή αλλά να απορρέει και να ανατροφοδοτείται από τη συνεχή δράση του κινήματος κοινωνικής αλληλεγγύης.

Ειδικότερα το πνεύμα των εργαστηρίων κινήθηκε στους παρακάτω άξονες:

 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ 1 Χωρίς Μεσάζοντες: Τρία χρόνια μετά ετοιμαζόμαστε για τα επόμενα βήματα

Ξεκινώντας από το κίνημα Χωρίς Μεσάζοντες που έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ελλάδα, και έχει αποτελέσει ένα παράδειγμα αλληλεγγύης, ανακούφισης και διεξόδου για χιλιάδες συνανθρώπους που αδυνατούν  να καλύψουν τις διατροφικές τους ανάγκες οι πρωτοβουλίες να καλυφθούν οι ανάγκες με  προϊόντα που προσφέρουν απευθείας οι παραγωγοί, αλλά και οι πολίτες που συμμετέχουν, είναι το πρώτο δείγμα αλληλεγγύης σε μια κοινωνία που μαστίζεται από την κρίση .

Έτσι η δράση της πρωτοβουλίας  για διανομή προϊόντων Χωρίς Μεσάζοντες  είναι και δεν θα είναι μια ακόμη λαϊκή αγορά σε κάθε  πόλη αλλά  μια συνάντηση παραγωγών – πολιτών / καταναλωτών και αναπτύσσεται στη βάση μιας διαφορετικής λογικής, της αλληλέγγυας κοινωνικής οικονομίας και του δίκαιου κέρδους.

Χιλιάδες παραγωγοί με αυτό τον τρόπο που έχουν διατηρήσει τις καλλιέργειες, τα εργαστήρια, τις εργασίες τους, βρίσκοντας διέξοδο για διάθεση των προϊόντων τους.

Το κίνημα Χωρίς Μεσάζοντες ανταποκρίνεται στις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες όλων και όχι στο κυνήγι του κέρδους για λίγους. Η επιτυχία του, η υποστήριξη και αποδοχή που έχει βρει, αποτελούν μία έμπρακτη αντίσταση.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ 2:  Νομικό πρόσωπο: Αρκεί το κούτελο ή χρειαζόμαστε και νομική υπόσταση;

Χρειαζόμαστε ως δομές κοινωνικής αλληλεγγύης νομική μορφή και για ποιους λόγους; Σε ποιες δράσεις δυσκολευόμαστε, ποιες είναι αυτές, ποια τα θετικά τους αλλά και τ’ αρνητικά τους;    

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ 3: Παιδεία: Κοινωνικά φροντιστήρια / αλληλέγγυα εκπαιδευτήρια

Παρεμβαίνουμε στην (ουσιαστικά) ταξική ανισότητα πρόσβασης στην εκπαίδευση. Εντάσσουμε μέσω της γλώσσας μετανάστες κάθε ηλικίας. Ανοιγόμαστε και σε άλλα πρωτόγνωρα πεδία (γενικών γνώσεων, ειδικεύσεων, πολιτισμού), μια και το δίλημμα «παιδεία ή εκπαίδευση» βρίσκεται πάντα παρόν;

16.00-20.00

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ 1:Πάνω απ’ όλα αμοιβαιότητα!

Οι δεξιότητες και οι γνώσεις όλων μας αποτελούν πολύτιμους πόρους. Η ενεργοποίηση και η συμμετοχή των οικογενειών μας είναι ένα θέμα που συνεχώς μας απασχολεί. Η μέγιστη ενεργοποίηση μπορεί να φτάσει στο 30%. Με το υπόλοιπο 70% τι γίνεται; Πώς όλο αυτό το μεγάλο δυναμικό καταγράφεται, αναδεικνύεται και συμμετέχει;  

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ 2: Επικοινωνία: Πολλαπλασιάζοντας το αποτέλεσμα

Δρούμε, κινητοποιούμαστε, οργανώνουμε καμπάνιες, συζητήσεις  κι εκδηλώσεις. Πώς τις επικοινωνούμε; Πρακτικό εργαστήριο επικοινωνίας, διαδικτυακής οργάνωσης και αλληλοϋποστήριξης για να πολλαπλασιάσουμε το αποτέλεσμα.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ 3: Κοινωνική & αλληλέγγυα  οικονομία: Για τη δημιουργία ενός μόνιμου χώρου συνάντησης και διαλόγου

Ο πλούτος θεωρίας, πρακτικών και μεθοδολογίας που έχει ανθίσει τα τελευταία χρόνια «φωνάζει» πως υπάρχει κι άλλος δρόμος για να οργανωθεί η οικονομία, η εργασία, ο ελεύθερος χώρος και χρόνος. Μπορούν αυτές οι πρακτικές να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στους ενδιαφέροντες καιρούς που ζούμε; Οπωσδήποτε λέμε εμείς... Και δεν είναι μόνο εφικτό είναι αναγκαίο!

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ 4:  Εργασία: Η αλληλεγγύη συστατικό στοιχείο των εργατικών χώρων

Μπαίνουμε σε βαθιά νερά! Στην ουσία και την απαρχή της συνδικαλιστικής πρακτικής. Βιώνοντας την απαξίωση του συνδικαλισμού, πώς θα μπορούσαμε να συνεισφέρουμε στην επανανοηματοδότησή του; Ποιοι είναι οι τρόποι, οι μέθοδοι προσέγγισης και τα εργαλεία;

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ 1: Εξοικονομώντας πόρους

Τα τρόφιμα και τα φάρμακα συγκεντρώνονται πια με αρκετή δυσκολία, γεγονός που όλοι/όλες το αντιμετωπίζουμε στις δράσεις μας. Είναι στ’ αλήθεια τόσο σπάνια ή μήπως πρέπει να αρχίσουμε να κοιτάμε κι αλλού;  Με ποιους τρόπους και ποιες συνέργειες θα αναζητήσουμε τον πλούτο της χώρας;

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ 2: Στέγη: «Ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας»

Σπίτια, καταστήματα και αγροτεμάχια συνεχίζουν να εκπλειστηριάζονται. Οι εξώσεις ενοικιαστών αυξάνονται και μαζί τους η ανασφάλεια. Ταυτόχρονα γύρω μας είναι υπαρκτό ένα μεγάλο κτιριακό απόθεμα σε αχρησία. Το διεκδικούμε; Με ποιους τρόπους και για ποιες χρήσεις; Πώς αντιδρούμε απέναντι σ’ αυτή την πραγματικότητα;

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ 3:  ΚΙΦΑ: «Την υγειά μας να ‘χουμε!»

Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα! Πώς τα κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία αλληλεγγύης μπορούν να διευρύνουν τους τρόπους και τα πεδία παρέμβασης; Αναζητούμε τα εργαλεία μεγαλύτερου συντονισμού και προσεγγίζουμε νέες θεματικές.

Στο τέλος της συνδιάσκεψης και αφού δόθηκε χρόνος σε όλους τους συμμετέχοντες να μιλήσουν και να τοποθετηθούν έγινε μια σύνοψη  και σύνθεση  όλων των συμπερασμάτων από τα εργαστήρια  για να διαμορφωθεί τελικά ένα συγκροτημένο πλαίσιο δράσης με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα αλλά και αυτονομία του χώρου.

Το Πανελλήνιο Παρατηρητήριο βρέθηκε εκεί και  αφού χαιρέτησε αυτή την τόσο σημαντική συνδιάσκεψη επεσήμανε, την σημασία της γενικότερα για την ανάπτυξη της κοινωνικής –αλληλέγγυας οικονομίας στην Ελλάδα με βάση ένα Κίνημα που ξεκινάει από τα κάτω – με εθελοντισμό απέναντι σε μια ελίτ κρατικοδίαιτων και διαπλεκόμενων φορέων που παρουσιάζουν ένα ψευδεπίγραφο μόρφωμα κοινωνικής οικονομίας χωρίς κοινωνικό αντίκρισμα.

Επεσήμανε επίσης τους πόρους που χάνονται από την αδιαφάνεια της διαχείρισης των κοινοτικών πόρων από την κρατική γραφειοκρατία, την εκτροπή τους προς άλλους σκοπούς και την σημασία διαμόρφωσης ενός συλλογικού υποκειμένου από τις ίδιες τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και συλλογικότητες αλληλεγγύης, για να αξιοποιούνται αποτελεσματικά και δίκαια οι πόροι του Ευρωπαϊκού κοινωνικού ταμείου.

Και βέβαια είναι πολύ σημαντικό ότι το μήνυμα αυτό το αντιλαμβάνεται η σημερινή Κυβέρνηση περιμένοντας σύντομα να υιοθετήσει στη πράξη παρόμοιες πρακτικές για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης.

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ 13-5-2015