Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΙΣ

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΓΙΑ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΙΣ

ΈΡΧΕΤΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ..

Το κράτος ως κορυφαίος θεσμός εξουσίας είναι εμφανές ότι παγκοσμίως χάνει έδαφος στην οικονομική παρεμβατικότητα σε ότι αφορά τις νέες  επενδύσεις.

Δεν είναι μόνον η κρίση χρέους που μειώνει την παρεμβατικότητα των κρατών στις επενδύσεις. Η κρίση χρέους είναι το αποτέλεσμα και όχι η αιτία.

 Η γενεσιουργός αιτία είναι ο περιορισμός της πραγματικής οικονομίας και της πραγματικής μισθωτής εργασίας, που δεν καλύπτεται από την επιδοτούμενης εργασία.

Όταν το κράτος πρόνοιας περιορίστηκε, το εθνικό εισόδημα έπαψε να διαχέεται σε όλη την κοινωνία περιορίστηκαν αναλογικά τα φορολογικά έσοδα και οι ασφαλιστικές εισφορές και αυτό είχε μεγαλύτερες  αρνητικές επιπτώσεις στο κοινωνικό κράτος.

Αντιθέτως, οι δήμοι και οι πόλεις ως ξεχωριστές οντότητες κερδίζουν έδαφος και αναπτύσσουν νέες δυνατότητες στην τοπική οικονομία, με βάση και τις νέες τεχνολογικές δυνατότητες της 3^ης και 4^ης βιομηχανικής επανάστασης.

Οι δήμοι δεν βαρύνονται από το δημόσιο χρέος και στο βαθμό που δεν είναι χρεωμένοι οιίδιοι μπορούν να αναλάβουν αναπτυξιακές πρωτοβουλίες μικρής κλίμακας μέσα από την κοινωνική οικονομία.

Η τοπικότητα όσο κι αν φαντάζει παράδοξο από πρώτη άποψη, ευνοείται από αυτό που λέμε παγκοσμιοποίηση. Προφανώς ως αντίδραση στη συγκεντροποίηση της παγκόσμιας αγοράς, αλλά και ως δυνατότητα ελευθερίας κινήσεων χάρις της αναπτυσσόμενης διπλωματίας των πόλεων.

Το στρατηγικό πλεονέκτημα των Δήμων και των πόλεων είναι ότι μπορούν να διαμορφώσουν πλέον, με τα μέσα επικοινωνίας που διαθέτουν και τα κοινωνικά δίκτυα, ένα ΤΟΠΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ το οποίο μπορεί να  συμπεριλαμβάνει ένα τοπικό σχέδιο  για επενδύσεις και την κινητοποίηση του κοινωνικού κεφαλαίου.

Εκεί που δεν επενδύει πλέον το κράτος και η αγορά, σ΄ότι αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις,  έρχονται να επενδύσουν οι  Δήμοι και οι πόλεις ,μέσω της κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

Το υποκείμενο των επενδύσεων και της επιχειρηματικότητας είναι οι ίδιες ανασυγκροτημένες κοινωνικές συλλογικότητες. Καταναλωτικοί συνεταιρισμοί, ενεργειακοί συνεταιρισμοί, κοινωνικά αγροκτήματα, επιμορφωτικές και ψυχαγωγικές κοινότητες είναι οι απαιτούμενες μορφές οργάνωσης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

Μ΄αυτό τον τρόπο μπορούν να επανεργοποιηθούν και να κινητοποιηθούν ανενεργοί υλικοί και ανθρώπινοι πόροι.

Έτσι τα οικονομικά των θεσμών που αντικειμενικά σήμερα περιορίζονται στο επίπεδο του κράτους μπορούν να βρουν ένα νέο επίπεδο εφαρμογής, στους Δήμους και τις πόλεις μέσω της κοινωνικής οικονομίας κι αυτό είναι μια  απάντηση στην παγκοσμιοποίηση, στην κρίση χρέους των κρατών και την επερχόμενη τεχνολογική ανεργία.

Τι πρέπει να κάνουν ως πρώτο βήμα οι Δήμοι; μπορούν να προκηρύξουν εκδήλωση ενδιαφέροντος προς τους τοπικούς φορείς κοινωνικής οικονομίας και συλλογικότητες και να συλλέξουν ιδέες και προτάσεις καταγραφής αναγκών και αξιοποίησης των ανενεργών πόρων. Κατόπιν αφού επεξεργαστούν τα πραγματικά δεδομένα και τους διαθέσιμους πόρους να προκηρύξουν δράσεις με κριτήρια αξιολόγησης αντικειμενικά κριτήρια.

Να προκαλέσουν ανοικτή τοπική διαβούλευση με την κοινωνία στο πλαίσιο της συμμετοχικής δημοκρατίας και του συμμετοχικού δημοκρατικού προγραμματισμού.

ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΒΡΑΧΥΚΥΚΛΩΝΟΥΝ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ

Ειδικά το πρόβλημα της στασιμότητας των επενδύσεων στην Ελλάδα οφείλεται και στις τράπεζες  δεδομένου ότι φόρτωσαν στο κράτος το 1/3 του βάρους του δημόσιου χρέους κι αυτό που συνήθως δεν μας το λένε.

Το ένα τρίτο έχει διατεθεί για να σωθούν οι τράπεζες σε διάφορες φάσεις από το 2008 μέσω της κεφαλαιοποίησης που στο τέλος καλούνται να αποπληρώσουν οι φορολογούμενοι.

Τι μπορούν να κάνουν οι Δήμοι και οι κοινωνίες μέσα σε αυτές τις συνθήκες μπορούμε να το   εξηγήσουμε μέσα από την στρατηγική του τρίτου Κύματος και την οριζόντια οργάνωση της κοινωνίας.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για την κοινωνική οικονομία

Σε όλο τον κόσμο η ανάδυση και ανάδειξη της κοινωνικής οικονομίας ως τρίτου πυλώνα της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης είναι αναμφισβήτητο γεγονός. Πάνω από 1 δισ. άνθρωποι είναι μέλη συνεταιρισμών και κοινωνικών επιχειρήσεων και βιοπορίζονται μέσα από την κοινωνική επιχειρηματικότητα.

Οι συνεργατικός τομέας της οικονομίας έχει  δημιουργήσει πάνω από 100 εκατ. θέσεις μισθωτής εργασίας (20% περισσότερες από τις πολυεθνικές εταιρείες) υποστηρίζει πάνω από 270 εκατ. θέσεις εργασίας (κυρίως μεμονωμένων παραγωγών)  και τέλος συμβάλλει στην τοπική αυτάρκεια μέσω της παραγωκατανάλωσης.

Αναφορικά με τα μεγέθη της Κοινωνικής Οικονομίας, στον ευρωπαϊκό χώρο δραστηριοποιούνται δύο περίπου εκατ. επιχειρήσεις του τομέα της κοινωνικής οικονομίας οι οποίες αποτελούν το 10% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και απασχολούν περισσότερα από 11 εκατ. εργαζόμενους.

Παράλληλα, από τους διεθνείς οργανισμούς αναγνωρίζεται ότι, η κοινωνική οικονομία είναι ένας από τους βασικός πυλώνες μείωσης των κοινωνικών ανισοτήτων – και καταπολέμησης της ανεργίας και φτώχειας  για τον 21^ο αιώνα. Αναγνωρίζεται ότι η κοινωνική οικονομία είναι αναγκαίος όρος, για την ανακατεύθυνση και στόχευση των νέων τεχνολογιών προς την επινόηση νέων θέσεων εργασίας και εισοδημάτων.

 Ταυτόχρονα είναι ο χώρος θεσμικής και πολιτικής καινοτομίας και αυτοοργάνωσης της κοινωνίας.  Δηλαδή  ο χώρος ουσιαστικής αλληλεπίδρασης  για  την συμμετοχική δημοκρατία και μέθεξη με τη συλλογική δημιουργία της κοινωνίας πολιτών.

Ενδεικτικά επισημαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια που βρισκόμαστε σε περίοδο κρίσης, οι  πιο ανθεκτικές και βιώσιμες οικονομίες, είναι εκείνες που έχουν αναπτύξει ένα σημαντικό κομμάτι στο τομέα  της κοινωνικής οικονομίας. Αντικειμενικά πρόκειται για μια αναγκαία συνθήκη που τις θωρακίζει έναντι στην ανεργία και την φτώχεια.  

Ο τομέας, στην Ελλάδα είναι σε μεγάλη υστέρηση. Σε θεσμικό και οικονομικό επίπεδο  και υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ του Ευρωπαϊκού μέσου όρου που κυμαίνεται γύρω στο 10% του ΑΕΠ και των επιδόσεων στη  χώρα μας που βρίσκεται κάτω του 2%.

Αντίστοιχα  μειωμένη είναι και η αναγνώριση της σημασίας της κοινωνικής οικονομίας  από το πολιτικό μας  σύστημα και ασήμαντοι οι διαθέσιμοι πόροι για την ανάπτυξή της.

Ο Τομέας έρχεται να καλύψει τις αδυναμίες του κράτους και της αγοράς εκεί όπου αυτά αδυνατούν να καλύψουν το σύνολο των πραγματικών αναγκών του πληθυσμού και μάλιστα σε ένα ευρύ φάσμα τομέων όπως: Στον αγροδιατροφικό τομέα, στον τομέα της πρόληψης και της κοινωνικής φροντίδας, στην δια βίου μάθηση και την ενισχυτική διδασκαλία, στο πράσινο επιχειρείν, στον πολιτισμό-τουρισμό. Δηλ. κοντολογίς  πρόκειται για Τομέα της πραγματικής οικονομίας, συμπληρωματικό προς το Κρατικό και τον Ιδιωτικό, αλλά με πολλά πλεονεκτήματα. Η προστιθέμενη αξία της κοινωνικής οικονομίας σε σχέση με την πραγματική οικονομία είναι μια ουσιαστική σοσιαλδημοκρατική απάντηση στην κρίση.

ü  Η κοινωνική οικονομία και η κοινωνική επιχειρηματικότητα είναι δυο έννοιες που πηγαίνουν μαζί και δεν σχετίζονται ούτε με το κοινωνικό κράτος, ούτε με ιδιωτικές χορηγίες για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Σκόπιμα, όμως δημιουργείται σύγχυση για να μεταφέρονται κρίσιμοι πόροι του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, σε τέτοιου είδους δράσεις (Ιδιωτική φιλανθρωπία, λογική λειτουργικών αναγκών ενός υπερτροφικού κράτους κλπ).

ü  Η κοινωνική οικονομία και η κοινωνική επιχειρηματικότητα προϋποθέτουν συλλογικό υποκείμενο, ένα συνεταιρισμό, μια μη κερδοσκοπική εταιρεία κλπ, που αντικειμενικά λειτουργούν με κανόνες οι οποίοι διαφέρουν ουσιαστικά από τις λογικές του κέρδους.

ü  Το κράτος και οι Δήμοι μπορεί να είναι συμπράττοντες εταίροι, όχι όμως μοναδικοί δικαιούχοι , σε μια σύμπραξη με κοινωνικές επιχειρήσεις.

Η επίδραση των  τεχνολογικών  αλλαγών στη μισθωτή εργασία

Υπάρχει όμως ένας πρόσθετος λόγος ιστορικής σημασίας, για την στήριξη της κοινωνικής οικονομίας που υπαγορεύεται από τις μεγάλες τεχνολογικές αλλαγές μετατοπίσεις αναγκών και μορφών εργασίας.

Το γεγονός ότι οι  τεχνολογικές αλλαγές από μόνες τους, παρά την θεαματική τους ανάπτυξη, ούτε τις ώρες εργασίας μείωσαν, ούτε τις βασικές ανάγκες για όλους ικανοποίησαν., Το γεγονός επίσης ότι από την δεκαετία του 70 και πέρα οι ανισότητες σταδιακά αυξήθηκαν και  το 1/4 σήμερα της κοινωνίας στην χώρα μας βρίσκεται στην ανεργία, αποκλεισμένο και από την παραγωγή και από την κατανάλωση.

 Στο κράτος και την αγορά βλέπουμε μια  διαρκή αναγκαστική μείωση των δημοσίων υπαλλήλων, αλλά και των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα. Για παράδειγμα μείωση των αναγκών διαμεσολάβησης ηλεκτρονοποίηση στο χώρο της γραφεικρατίας και των τραπεζών, η αυτοεξυπηρέτηση των συναλλασσόμενων με το e-banking, μειούμενες θέσεις εργασίας και σ΄ αυτό το τομέα.

Όλα αυτά τα δεδομένα συνιστούν τον αναπόφευκτο περιορισμό της μισθωτής εργασίας.

Η χρήση των νέων τεχνολογιών που αντικειμενικά επιταχύνει την ανάπτυξη, επιτυγχάνει το αντίθετο αποτέλεσμα ως όπλο όμως υπεροχής των μεγάλων εταιριών έναντι των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και μικροπαραγωγών. Κι αυτή η εξέλιξη οδηγεί στον οικονομικό και κοινωνικό αποκλεισμό μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Άρα μην περιμένουμε αύξηση της απασχόλησης με την ρομποτική και τον αυτόματο πιλότο, χωρίς την κοινωνική επιχειρηματικότητα.

Η σχέση εργασίας-κεφαλαίου  αλλάζει, οι εργασιακές σχέσεις ελαστικοποιούνται, οι μισθοί μειώνονται, οι θέσεις χάνονται και το κράτος πρόνοιας τελικά συρρικνώνεται  αδυνατώντας να καλύψει τα προβλήματα που δημιουργούνται στο βιοτικό επίπεδο.

Η οικονομικίστικη ανάπτυξη συμβαδίζει με την μεγέθυνση της ανεργίας. Απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις ο τρίτος τομέας της   κοινωνικής οικονομίας, αναζητά τον δικό του ρόλο ανάμεσα στο κράτος και την αγορά, να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, να χρησιμοποιήσει  τη σύγχρονη  τεχνολογία υπέρ του ελεύθερου χρόνου , να δημιουργήσει νέο τομέα απασχόληση.

Προτάσεις

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

 Η τοπική Αυτοδιοίκηση  έχει ζωτικό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας.

Ο Δήμος είναι πεδίο διαμόρφωσης και άσκησης δημοσίων πολιτικών  για «την προστασία, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση των συμφερόντων και της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας». Την αποστολή αυτή δεν θα τη φέρει σε πέρας  εάν δεν διαμορφώσει  ευνοϊκές συνθήκες για την κοινωνική συνοχή στην μικροκλίμακα του τοπικού. Εργαλείο για την κοινωνική συνοχή είναι η ανάπτυξη του τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου.

Προοδευτική αυτοδιοίκηση είναι εκείνη που διαμορφώνει και ασκεί τις δημοτικές πολιτικές με την άμεση και αδιαμεσολάβητη συμμετοχή των πολιτών, με διαφάνεια και λογοδοσία, είναι εκείνη που αντιλαμβάνεται τον ιδιαίτερο ρόλο της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας ως μοχλό ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής στην πόλη και ως  πεδίο ανάπτυξης του τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου. Με σχέδιο, με συνεργασία, με ευρύτατο πεδίο ελευθερίας για τις κοινωνικές επιχειρήσεις χωρίς πρακτικές χειραγώγησης και πελατειακής μεταχείρισης.

Ο Δήμος μπορεί να γίνει προωθητής, μέντορας, εμψυχωτής των πρωτοβουλιών των πολιτών που επιχειρούν στην κοινωνική οικονομία.

Και επιπλέον :

ü  Ο Δήμος διαθέτει τους πόρους οικονομικούς αλλά και λειτουργικούς, ανθρώπινο δυναμικό για να στηρίξει τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Τους πόρους αυτούς τους  αναζητά μοχλεύοντάς τους σε Ευρωπαϊκά Προγράμματα  ή ακόμη και αναδιατάσσοντας τις προτεραιότητες στον προγραμματισμό των δικών του δημοτικών δαπανών. Εννοείται ότι αυτούς πρέπει να τους αποδίδει, να τους αξιοποιεί για την κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία και να εγείρεται η πολιτική απαίτηση γιαυτό!!!

ü  Ο Δήμος δημιουργεί χώρους όπου δραστηριοποιούνται οι κοινωνικές επιχειρήσεις. Με διπλή έννοια: Δημιουργεί ευκαιρίες δραστηριοποίησης των κοινωνικών επιχειρήσεων, διαμορφώνει χώρους φιλοξενίας των δραστηριοτήτων των κοινωνικών επιχειρήσεων.

ü  Ο Δήμος με προγραμματικές συμβάσεις ενισχύει τις κοινωνικές επιχειρήσεις μεταβαλλόμενος σε συνεργάτη- ή πελάτη

Συμπερασματικά, ο Δήμος με προοδευτικό προσανατολισμό:

ü  Ενθαρρύνει κάθε μορφή κοινωνικοοικονομικής συμμετοχής που ανατάσσει το τοπικό κοινωνικό κεφάλαιο και παράλληλα δημιουργεί θέσεις εργασίας

ü  Επιτυγχάνει την κοινωνικοποίηση ομάδων του πληθυσμού που έως τώρα ήταν στο περιθώριο

ü  Ενισχύει τη κοινωνική συνοχή και συνεπώς κινεί  έστω και δύσκολα ένα βήμα για την κοινωνική ανάπτυξη.

ü  Οι επενδύσεις στην κοινωνική επιχειρηματικότητα έχουν ως προαπαιτούμενο την κινητοποίηση του  κοινωνικού κεφαλαίου, τους μεγάλους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς, τους μικρούς και ευέλικτους παραγωγικούς και τις τοπικές κοινωνικές συμπράξεις.

ü  Το όφελος της συμμετοχικής επένδυσης, για κάθε καταναλωτή και εργαζόμενο, που μετέχει με μια μικρή μερίδα σε αυτή τη διαδικασία είναι η μείωση του κόστους των συναλλαγών άρα ένα έμμεσο κέρδος για τον πολίτη καταναλωτή.

ü  Η ανάπτυξη της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας είναι απολύτως συμβατή με την προοδευτική και ιδίως τη σοσιαλδημοκρατική πολιτική, από την οποία άλλωστε προέρχεται (E. Bernstein, Οι προϋποθέσεις του σοσιαλισμού και τα καθήκοντα της σοσιαλδημοκρατίας) η βασική θεωρία και η ειδική πρόταση.

ü  ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια οργάνωση»

ü  Τοπικές Ενώσεις για την κοινωνική οικονομία ( Ενώσεις Συνεταιρισμών ,ΚΟΙΝΣΕΠ, τοπικών  συλλόγων, άτυπες κοινωνικές πρωτοβουλίες

ü  και τις Συμπράξεις  Τοπικών Ενώσεων Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας με την Τοπική αυτοδιοίκηση για την κοινωνική επιχειρηματικότητα

ü   

ü  Σύμφωνα με τον νόμο (αρ. 12 ν.4430/16).οι Ενώσεις είναι δευτεροβάθμιες οργανώσεις της κοινωνικής οικονομίας συμμετέχουν αυτοδικαίως στην Εθνική Επιτροπή Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Για να υπάρξουν κίνητρα στις ενώσεις αυτές ο στόχος τους θα πρέπει να είναι η αξιοποίηση των ανενεργών υλικών και ανθρώπινων πόρων, η εκπροσώπηση, η βοήθεια και προστασία, η εκπαίδευση και κατάρτιση, οι συμβουλευτικές υπηρεσίες, η οικονομική-νομική-τεχνική βοήθεια, ο έλεγχος και η επίλυση διαφορών. Οι  Ένωσεις κατ΄αυτό τον τρόπο  μπορεί να είναι και το πρόπλασμα και για την δημιουργία συμπράξεων με την Τ.Α, για την σύναψη συμβάσεων για ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών και κοινοπραξιών (αρ. 7 ν.4430/16).

ü  Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση  η κοινωνική οικονομία στην Ελλάδα, χρειάζεται ολοκληρωμένους θεσμούς και δίκαιους κανόνες παιγνιδιού που δεν μπορούν να προκύψουν διαφορετικά  εάν, δεν οργανωθεί ο χώρος σε δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο με ενώσεις. Οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί το πρώτο βήμα. 

ü  Η απάντηση στη παγκόσμια εξέλιξη είναι η συμμετοχική οικονομία παντού, με καταναλωτικούς και ενεργειακούς συνεταιρισμούς. Συνεργατικά αλληλοασφαλιστικά ταμεία και κοινοτικό συνεργατικό τουρισμό.

ü  Είναι βέβαιο ότι, η  αρνητική τάση που υπάρχει να αξιοποιήσουμε την συμμετοχική οικονομία στη χώρα μας, που βασική της έκφραση είναι οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί, έχει επιφέρει την αποτελμάτωση των θεσμών της κοινωνικής οικονομίας.

ü   Το κλειδί είναι η κινητοποίηση και η συμμετοχή των καταναλωτών οργανώσεων και της κοινωνίας, σε συνεργατικές πρωτοβουλίες για την δημιουργία παραγωγικών και κοινωνικών συνεταιρισμών με άμεσο στόχο τη μείωση του κόστους της διαμεσολαβησης.

ü  Η κοινωνική οικονομία δεν είναι μια ετερότητα του κράτους και της αγοράς αλλά ένας αυτόνομος χώρος της κοινωνίας που χρειάζεται να αναγνωρίσει το πολιτικό σύστημα.

http://koinoniki--oikonomia.blogspot.gr/2017/06/blog-post.html

Για το ΙΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Βασίλης Τακτικός