Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

 

Στις μέρες μας  ο κόσμος ζει τις συνέπειες μιας παγκόσμιας μακρόχρονης αποχής  στην παραγωγή και εργασία, με καταστρεπτικές συνέπειες στην οικονομία, η οποία  μοιάζει με παγκόσμια γενική «απεργία». Το ερώτημα που τίθεται είναι: κατά πόσο κινδυνεύει από τη σημερινή κρίση η συνοχή στο  παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και πόσο από ένα κίνημα αμφισβήτησης;

Θα προσπαθήσουμε να αποκρυπτογραφήσουμε ορισμένα σημεία:

Ο καπιταλισμός ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στα πλήθη, μολοταύτα κατέχει για περισσότερο από δύο αιώνες όχι μόνο την οικονομική αλλά και την ιδεολογική ηγεμονία. Κατέχει επίσης  τη φήμη ότι είναι άτρωτος καθώς διαρκώς μεταλλάσσεται και προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες. Ξεπέρασε τις μεγάλες οικονομικές κρίσεις όπως το κραχ του 29 και του μεσοπολέμου, ενώ από την δεκαετία του 90 και την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού κυριαρχεί χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο.

Ας δούμε ορισμένα ατού  που συντελούν στην ανθεκτικότητα του καπιταλισμού.

Η ικανότητα στη συγκεντροποίηση κεφαλαίου που είναι απαραίτητο για  επενδύσεις σε μεγάλη κλίμακα στη βιομηχανία, τις κατασκευές και τις μεταφορές.

Η ικανότητα  να αναδεικνύει με ανταγωνιστικά κριτήρια την επιχειρηματική ηγεσία που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων.

Το κίνητρο το κέρδος με το οποίο πιέζει και κάνει αποδοτική τη μισθωτή εργασία σε αντίθεση με το κράτος. Αυτά είναι τα φανερά βασικά πλεονεκτήματα που διαμορφώνουν τη πραγματικότητα και προβάλλονται με κάθε τρόπο από τις οικονομικές και διευθυντικές ελίτ.

 

Το μυστικό όμως της ανθεκτικότητας είναι η όλη συγκεντρωτική δομή της νεωτερικότητας που παραπέμπει στο συγκεντρωτισμό της οργάνωσης της κοινωνίας ακόμη και όταν αναφέρεται στην ισότητα και το σοσιαλισμό. Όλη η δομή της βιομηχανικής εποχής συνάδει με τη συγκεντροποίηση της παραγωγής, της εργασίας καθώς και του πληθυσμού στις μεγαλουπόλεις αλλά και με τη συγκεντροποίηση της εξουσίας.

Ο θεσμός της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας παρότι ανέτρεψε την παλαιά αριστοκρατία δημιούργησε νέες προνομίες.  Όταν λοιπόν  η εξουσία ανήκει στις Ελίτ και στις Ιεραρχίες μαζί με τα οικονομικά προνόμια τότε ευνοείται και η συγκεντρωτική δομή το καπιταλιστικού συστήματος το οποίο συν τοις άλλοις αμείβει πολύ καλά και πλουσιοπάροχα, με περίπλοκο τρόπο πολιτικούς, τεχνοκράτες και μάνατζερς.

 Όλοι αυτοί τροφοδοτούν και ελέγχουν με τη σειρά τους το επικοινωνιακό σύστημα και το μεγαλύτερο μέρος της πανεπιστημιακής διανόησης που έχει ως έργο να  κατασκευάζει συναίνεση.

Έτσι ένας μεγάλος «στρατός» τεχνοκρατών και διανοουμένων πέρα από τον παραδοσιακό στρατό φροντίζει την ασφάλεια του συστήματος ακόμη και σε περιόδους κρίσης.

Αυτή η πολιτική κατάσταση ασφαλώς δεν συγκινεί την κοινωνία και ως αντίδραση έχει την ιδιώτευση. Αυτός είναι και ο στρατηγικός στόχος της ηγεμονίας του συστήματος η απομαζικοποίηση της πολιτικής και των κομμάτων. Η εξάρτησή της από τις χορηγίες των πλουσίων και των μεγάλων επιχειρήσεων. Πράγματα βέβαια γνωστά σε όλους χωρίς όμως μεγάλα περιθώρια αντίδρασης.

Η σημερινή κρίση που ξεκίνησε από τον κωρονοϊό έρχεται να διαταράξει αυτή τη συνθήκη με την αναγκαστική εμπλοκή και περεμβατικότητα του κράτους. Είναι προφανές ότι μόνο το κράτος μπορεί να πάρει πάνω του την επιδοματική πολιτική της υγείας και  εργασίας για να ξαναπάρει μπροστά η οικονομία. Αυτό όμως λέγεται κρατικός καπιταλισμός με υπεροχή του δημόσιου τομέα κάτι που συμβαίνει από χρόνια στην Κίνα.

Το μοντέλο αυτό παρά την έλλειψη της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας παρουσιάζεται σήμερα πιο ανθεκτικό αφού στηρίζεται παράλληλα στην πραγματική οικονομία και τη συνεταιριστική παραγωγή.

Ο κρατικός καπιταλισμός να σημειώσουμε ότι μπορεί να κάνει την συγκεντροποίηση κεφαλαίου αλλά δεν μπορεί να αναδείξει την κατάλληλη επιχειρηματική ηγεσία και να κάνει αποδοτική τη μισθωτή εργασία. Η Κίνα αυτό το επιτυγχάνει δίνοντας σημαντικό μερίδιο στην αγορά αλλά κρατώντας το 51% της οικονομίας στο δημόσιο τομέα.

Ξέρουμε ότι ο κρατικός Καπιταλισμός γνώρισε το ανάθεμα με τη πτώση της ΕΣΣΔ. Ενώ η θεραπεία σοκ που επέβαλαν οι δυτικοί πουλώντας τις δημόσιες υποδομές στους ολιγάρχες με σχεδόν μηδενικά ποσά.

Το μεγάλο κόλπο τα τελευταία 50 χρόνια ήταν η κατάληψη των στρατηγικών τομέων της οικονομίας.

Αντίθετα με την ηγεμονία της αγοράς Κεφαλαίου έσπρωξε τη μάζα να γίνει υπερκαταναλωτική και  στο τέλος να βουλιάξει στα χρέη.

 

Τριάντα χρόνια τώρα, ο παγκόσμιος Καπιταλισμός κέρδισε κατά Κράτος, σε κάθε Κράτος και το έκανε δικό του και έκτοτε πορεύεται χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο. Μετά το θρίαμβο της αγοράς οι νεοφιλελεύθεροι προφήτες προφήτεψαν το τέλος της ιστορίας. Το πέτυχαν θεληματικά με την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υποδομών  για τις οποίες  χρειάστηκε δύο αιώνες δημόσιων επενδύσεων από τους φόρους πολιτών. Για δύο δεκαετίες αυτή η πολιτική τα σάρωσε όλα . Όλα τα ιερατεία των οικονομολόγων και τεχνοκρατών ασπάστηκαν το δόγμα της καθολικότητας της αγοράς.

Κατά άλλα το στρατηγικό σχέδιο διαρκούς εξάπλωσης προέβλεπε: δάνεια στους καταναλωτές μέχρι δεύτερη γενεά, για να ενισχύεται η ζήτηση με εγγυητή το κράτος και με μεγάλο φοροεισπράκτορα το κράτος. Το αντίρροπο δηλ προς τον Κευνσιανισμό. Και ήταν όλα φανταστικά ωραία μέχρι το σκάσιμο της μεγάλης φούσκας του 2008. Τώρα έρχεται το κράτος να εισπράξει με φόρους τα σπασμένα και να σώσει τις χρεοκοπημένες τράπεζες που συνεχίζουν την ίδια πολιτική χωρίς κανένα ιδεολογικό αντίπαλο.

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΦΟΥΣΚΑ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ

ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η «ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΦΟΥΣΚΑ»

(της πολιτικής και της οικονομίας)

 

«Υπάρχουν δυο ασύμβατες πολιτικές «επιστήμες». Η οικονομική επιστήμη με σκοπό  την κερδοσκοπία που διογκώνει τη φτώχεια και τις ανισότητες. Και  η πολιτική επιστήμη με σκοπό την αντιμετώπιση της φτώχειας που μειώνει τη κερδοσκοπία».

 

Οι αρχαίοι ηγεμόνες και αυτοκράτορες για επιβάλουν με κύρος τις επιλογές και αποφάσεις τους  τις παρουσίαζαν ως εντολές των θεών. Ο Οδυσσέας μιλούσε με την Αθηνά η οποία συμμετείχε στο δόλο για την κατάκτηση της Τροίας. Ο Μέγας Κωνσταντίνος είδε το θεϊκό όραμα «εν τούτω Νίκα» ενώ άλλοι ιδίως Ρωμαίοι Αυτοκράτορες έγιναν οι ίδιοι θεοί. O πρώτος Ρωμαίος που αποθεώθηκε επισήμως μετά το θάνατο του από τη Σύγκλητο στη Ρώμη, ήταν ο Ιούλιος Καίσαρ. Ακολούθησε Οκταβιανός Αύγουστος το 27 π.Χ. ο οποίος ζήτησε  και έλαβε τον τίτλο του «Augustus-Αυγούστου (Σεβαστού)» και «Princeps».  Τίτλος  θρησκευτικού χαρακτήρα. Οι  άοπλοι προφήτες που αμφισβητούσαν τους Αυτοκράτορες και ηγεμόνες και  χάλαγαν τη συνταγή το πλήρωναν με το κεφάλι τους.

Οι ηγεμονίες της νεωτερικότητας οι οποίες συμπίπτουν με τη βιομηχανική εποχή, προσφέρουν  κύρος στις επιλογές με την αυθεντία της πολιτικής και της οικονομικής επιστήμης. Έτσι, οι αρχαίοι έπαιρναν χρησμούς από τα μαντεία με διασημότερο εκείνο των Δελφών, ενώ οι σύγχρονοι παίρνουν χρησμούς από το ιερατείο χρηματιστών και κερδοσκόπων, πολυεθνικών εταιρειών και οίκων αξιολόγησης. Τα κράτη πρέπει να συμμορφώνονται με αυτές τις επιταγές. Με αυτό τον τρόπο  προκύπτει το πρωτείο της οικονομίας που  υποτίθεται είναι ουδέτερη επιστήμη από την πολιτική.

Στην πραγματικότητα όμως, πρόκειται για επινόηση και έμμεση επιστημονικοποίηση της ιδεολογίας της αγοράς ώστε να αντιμετωπίζεται και να απορροφάται κάθε αμφισβήτηση για τις ανισότητες που προκαλεί.

Η χρησιμοποίηση βέβαια, διαφόρων επιστημονικών μεθοδολογικών εργαλείων όπως των μαθηματικών και της στατιστικής, δεν κάνει επιστημονικές τις ιδιωτικοποιήσεις των δημοσίων υποδομών, τις κατασκευαστικές φούσκες, τα τοξικά ομόλογα και την εκχώρηση του εκδοτικού προνομίου χρήματος σε ιδιωτικές τράπεζες. Αυτά είναι καθαρά ιδεολογικές επιλογές που εξυπηρετούν τα συμφέροντα της οικονομικής ολιγαρχίας. Ο κρατικός καπιταλισμός είναι η άλλη πλευρά του λόφου που εξυπηρετεί πρώτα και κύρια τους προνομιούχους της κρατικής γραφειοκρατίας .

Έτσι  ιστορικά οι  φιλελεύθεροι επιστημονικοποίησαν την ιδεολογία τους  έμμεσα με τη νεοκλασική θεωρία της οικονομίας της αγοράς και οι αριστεροί με τον λεγόμενο «επιστημονικό σοσιαλισμό» που στην ουσία αποδείχθηκε στη πράξη κρατικός καπιταλισμός. Και στις δύο περιπτώσεις καλλιεργείται μια φενάκη επιστημονικότητας που εξυπηρετεί τις ηγεμονικές και πολιτικές ελίτ.

Αυτό είναι ένα  άλλο μυστικό της ανθεκτικότητας του καπιταλισμού που μέσω της επιστημονικής ιδεολογίας και της αυθεντίας των οικονομολόγων εξασφαλίζει την απαραίτητη συναίνεση από τις μάζες. Ο  σκοπός λοιπόν αγιάζει τα μέσα.

Οι λαοί μπορούν να αντιληφθούν κάτι από όλο αυτό το σκηνικό  μόνον όταν έχουμε κρίση και γκρεμίζονται τα είδωλα της αυθεντίας της οικονομικής επιστήμης όπως έγινε στο μεγάλο κράχ του 1929 και την μεγάλη ύφεση του 2007-8. Και βέβαια η κρίση γίνεται ακόμη πιο κατανοητή μέσα από χρεοκοπίες και την εκρηκτική ανεργία που οδεύουμε σήμερα.

Σε ήρεμους καιρούς υπάρχει το περίπλοκο και σαγηνευτικό αφήγημα της ανάπτυξης της ιδιωτικοποίησης και του καταναλωτισμού. Πολλά λαμπερά πνεύματα έχουν δουλέψει γι΄αυτό τους δυο-τρεις τελευταίους αιώνες. Μερικοί ακόμη και άθελά τους συνέβαλαν στο κτίσιμο αυτής της αφήγησης. Ο συγκεντρωτισμός της 1^ης και 2^ης βιομηχανικής επανάστασης, ο συγκεντρωτισμός της ενέργειας της παραγωγής και των μεταφορών συνέβαλε σ΄αυτό το αφήγημα.

Οι νεοκλασικοί από νωρίς διαχώρισαν την πολιτική από την οικονομία έδωσαν το πρωτείο στην οικονομία και την ονόμασαν μακροοικονομία ως αυτόνομη επιστήμη. ¨Έτσι εξηγείται γιατί  οι πολιτικοί ακολουθούν τις οικονομικές ντιρεκτίβες του καπιταλισμού και δεν καθοδηγούν οι ίδιοι ως όφειλαν δημοκρατικά τις πολιτικές εξελίξεις. Δημοκρατία και Καπιταλισμός είναι ασύμβατες έννοιες έχε πει ο Θέροου στο βιβλίο του «το μέλλον του καπιταλισμού». Η δημοκρατία επιδιώκει την ισότητα των πολιτών και ο καπιταλισμός την μέγιστη ανισότητα προς όφελος του Κεφαλαίου. Ωστόσο ο ίδιος όπως και άλλοι Αμερικανοί διανοούμενοι όπως ο Στίγκλιτς δεν προτείνουν κάτι άλλο από ένα βιώσιμο συμβιβασμό δημοκρατίας και καπιταλισμού.

Σήμερα, τα περισσότερα πανεπιστήμια πολιτικής και οικονομίας είναι ταγμένα σε αυτό το σκοπό πολιτικής ορθότητας. Οι προνομιούχες αμοιβές και η ανέλιξή τους συνδυάζεται με την υποταγή τους στην πολιτική των ελίτ και την ιδεολογία τους, που τελικά δεν είναι κάτι άλλο από  επιστήμη της κερδοσκοπίας. Η κεφαλαιοκρατία έχει να κάνει με τις τράπεζες τα μονοπώλια τις πολυεθνικές εταιρείες και την ιδιωτικοποίηση των μεγάλων δημόσιων υποδομών. Αυτή την πολιτική υπηρετεί και θέλει να δικαιολογήσει η νεοκλασική σχολή οικονομολόγων.

Η οικονομία όμως δεν μπορεί να αναπτυχθεί δίχως κοινωνική συνοχή , δημόσιες υποδομές παιδείας , υγείας και πολιτική για την απασχόληση. Υπάρχει ένα όριο στις κοινωνικές ανισότητες που από εκεί και πέρα γίνονται εκρηκτικές αν δεν υπάρξει συμβιβασμός. Μια άλλη σχολή οικονομολόγων οι κεϊνσυανοί και οι νεοκεϊνσυανοί το αντιμετώπισαν το πρόβλημα με «ιστορικό συμβιβασμό» τον κρατικό παρεμβατισμό και το κοινωνικό κράτος που υπήρξε από τον μετά 2^ο παγκόσμιο πόλεμο μέχρι τη δεκαετία του 70.

Αντιθέτως, το  αντικείμενο της επιστήμης των νεοκλασικών περιορίζεται στην ανάπτυξη και την κερδοσκοπία. Το κέρδος είναι η κινητήρια δύναμη και άνευ τούτου ουδέν. Οι ανισότητες και η φτώχεια θα αντιμετωπιστούν μέσα από την ανάπτυξη. Το δίκαιο του ισχυρού και η αριστεία είναι  ζήτημα φυσικής επιλογής. Κάποιοι δηλαδή είναι γεννημένοι να ζήσουν ως πλούσιοι και κάποιοι γεννημένοι να ζήσουν φτωχοί.

Ένας παρόμοιος ισχυρισμός υπήρχε και στην  αρχαιότητα για τους δούλους που βέβαια ιστορικά έχει καταρριφθεί από την ίδια την ιστορία και την εξέλιξη του πολιτισμού. Ας σημειώσουμε ότι  επιστημονικότητα της κερδοσκοπίας και  της αγοράς Κεφαλαίου  δεν έχει βέβαια καμιά σχέση με τη λαϊκή αγορά και τις μικρές επιχειρήσεις οι οποίες σήμερα ασφυκτιούν από την κρίση. Ολόκληροι κλάδοι επιχειρήσεων σήμερα  εκλείπουν η περιορίζονται δραστικά όπως πρόσφατα η βιομηχανία των μέσων επικοινωνίας και η μουσική βιομηχανία. Σε 15-20 χρόνια αναμένεται να περιοριστεί κατά το ήμισυ και η κερδοσκοπία από τα ορυκτά καύσιμα από τη σχεδόν δωρεάν ηλιακή ενέργεια που επέρχεται. Με αυτό τον τρόπο κομμάτια της κερδοσκοπίας και του καπιταλισμού θα περάσουν σε ένα είδος απόσυρσης και ευθανασίας. Γιατί αυτά τα νέα δεδομένα δεν απασχολούν τους τεχνοκράτες.

Η εξήγηση είναι ότι η θεωρία  που αυθαίρετα  ονομάζεται οικονομική επιστήμη είναι μια θεωρία που κατασκευάστηκε και οπλίστηκε με νόμους και ανάλογους θεσμούς εξυπηρέτησης των ελίτ και της ιδιοκτησίας. Πέραν των άλλων και της πνευματικής ιδιοκτησίας ακόμη και όταν πρόκειται για την διανοητική κληρονομιά της ανθρωπότητας. Χωρίς τους νόμους και τους μηχανισμούς εν τέλει που είναι πολιτικές αποφάσεις το αφήγημα της ιδιωτικότητας δεν θα είχε τέτοια ισχύ. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα δόγμα πίστης.

Μ΄αυτό τον τρόπο όμως κρατούν αποκομμένους τους λαούς από την και επιβάλλουν την οικονομική εξουσία και ολιγαρχία των ελίτ. Από άλλη σκοπιά οι λαοί  όταν αμφισβητούν ο εύκολος τρόπος είναι να συσπειρωθούν πίσω από ένα λαϊκιστή ηγέτη και ο δύσκολος να αυτοργανωθούν σε κινήματα και να προωθήσουν τη συμμετοχική δημοκρατία. Για αυτό πολλές φορές τα πράγματα είναι χειρότερα με τους λαϊκιστές.

Έτσι χωρίς ουσιαστικό  ιδεολογικό αντίπαλο τα τελευταία 30 χρόνια το νεοφιλελεύθερο παραδειγματικό μοντέλο της οικονομίας ήταν δύσκολο ν΄αμφισβητηθεί.

Τώρα και ιδιαίτερα μετά την κρίση του κορωνοϊού ως ανταγωνιστής προβάλει η Κίνα, με μια μορφή κρατικού καπιταλισμού επικεντρωμένου στην πραγματική οικονομία, με το πρωτείο στην πολιτική, στο δημόσιο τομέα, δίνοντας ένα μεγάλο κομμάτι στην αγορά αλλά και στο συνεταιριστικό τομέα. Αυτό το παραδειγματικό μοντέλο δεν είναι βέβαια «επιστημονικός σοσιαλισμός» της μαοϊκής εποχής αλλά είναι σίγουρα ως φαίνεται ανθεκτικότερο από τον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό. Σε κάθε περίπτωση είναι μια πρώιμη αμφισβήτηση της επιστημονικότητας της νεοκλασικής θεωρίας στην πράξη.

Έτσι από τις εξελίξεις θα κατανοήσουμε καλύτερα ότι αυθεντία της πολιτικής και οικονομικής επιστήμης είναι τόσο αυθεντική όσο οι αρχαίοι ηγεμόνες  με και αυτοκράτορες συνομιλούσαν με τους θεούς.

 

Το άλλο μυστικό της ανθεκτικότητας του καπιταλισμού είναι η επινόηση και έμμεση επιστημονικοποίηση της ιδεολογίας του.

Η αλήθεια και οι πλάνες στο οικονομικό σύστημα: 3788

Από το 2007 και μετά έχει κλονιστεί σε βάθος η αντίληψη ότι το κυρίαρχο σύστημα είναι άτρωτο και αιώνιο. Όχι μόνο γιατί δεν ήλθε «το τέλος της ιστορίας» όπως είχε προμηνύσει ο Φουκουγιάμα είκοσι χρόνια σχεδόν πριν, με αφορμή τη πτώση του σοβιετικού μοντέλου, αλλά κυρίως γιατί κλονίστηκε συθέμελα και η λεγόμενη οικονομική επιστήμη.

 

Σπουδαίοι οικονομολόγοι έμεινα άναυδοι από τις εξελίξεις. Τα μαθηματικά τους μοντέλα τα οποία προσέφεραν επιστημονική κάλυψη για πολλά χρόνια στις κυβερνήσεις, εν πολλοίς αχρηστεύθηκαν η τουλάχιστον έχασαν το επιστημονικό τους κύρος. Τι πράγματι είχε συμβεί και από τη μια στιγμή στην άλλη εκεί που προέβλεπαν ακόμη πιο ραγδαία ανάπτυξη της οικονομίας, έσκασε η μεγάλη φούσκα των τραπεζών και η οικονομία βυθίστηκε στην ύφεση και ανεργία.

Τι έγινε και εκεί που οι σπουδαίοι οικονομολόγοι επέκριναν τον κρατικό παρεμβατισμό στην οικονομία έτρεχαν τώρα να ζητήσουν από τα κράτη βοήθεια για τις καταρρέουσες τράπεζες και άρα να ζητήσουν παρεμβατισμό προς οφελός τους και εις βάρος των φορολογούμενων. Πού πήγε η επιστημοσύνη τους ώστε να προβλέψουν;

Πόσο αληθινή είναι η επιστημονική αλήθεια με τα μαθηματικά μοντέλα στην οικονομία; Αρκούν τα μαθηματικά για να κάνουν επιστημονική μια ιδεολογική υπόθεση που στο τέλος-τέλος κρύβει οικονομικά συμφέροντα. Ο λεγόμενος «επιστημονικός» (σοβιετικός) σοσιαλισμός κατέρρευσε καθώς αποδείχθηκε από τη ζωή ότι, η επιστήμη του στην οικονομία ήταν σκέτη προπαγάνδα.

Ο καπιταλισμός πράγματι έμεινε χωρίς αντίπαλο δέος, αλλά 20 χρόνια αργότερα κλονίζεται σοβαρά από τις εσωτερικές του αντιφάσεις για τις οποίες θα μιλήσουμε παρακάτω. Το γεγονός ότι κρατά την παγκόσμια ηγεμονία του οικονομικού συστήματος ελλείψει αντιπάλου δεν σημαίνει ότι επιστημονικά είναι κυρίαρχος και ότι δεν χάνει έδαφος σ΄αυτό το πεδίο.

Το πρόβλημα είναι τι γνωρίζει και τι πιστεύει ο λαός γιατί υπάρχει πάντα το ζήτημα της ασύμμετρης πληροφόρησης κατά τον Νομπελίστα Τζόζεφ Στίγκλιτς. Της πληροφόρησης και της πρόσβασης που έχουν οι ισχυροί οικονομικοί οργανισμοί και τεχνοκράτες να χειρίζονται τα πράγματα, έναντι της άγνοιας των απλών πολιτών.

Τα τελευταία χρόνια παρά τη νεοφιλελεύθερη προπαγάνδα είναι ενδεικτικό ότι ολοένα και περισσότερο η διάσωση βασίζεται στο κράτος, το ελεγχόμενο στην ουσία από την οικονομική ολιγαρχία κράτος για να μη καταρρεύσουν οι τράπεζες και η σταθερότητα στις συναλλαγές.

Η υπερχρέωση όμως των κρατών που προκύπτει ως συνέπεια είναι μια βραδυφλεγής βόμβα. Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος έχει ξεπεράσει 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Με το ρυθμό που αυξάνεται το χρέος από χρόνο σε χρόνο είμαστε μπροστά από μια παγκόσμια χρεοκοπία των κρατών. Και τότε μόνο μια λύση θα υπάρχει εκτός από το πόλεμο. Και στα χέρια των λαών να επιβάλουν το παγκόσμιο κούρεμα των χρεών και μια παγκόσμια σεισάχθεια.

Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι οι εξελίξεις αυτές κατευθύνονται από το «αόρατο χέρι» του ανταγωνισμού αλλά σε ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη της συνολική ευημερίας που μας είπε ο Ανταμ Σμιθ και οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι. Σε γενικές γραμμές η Επιστήμη προσδοκά να εξηγήσει πώς είναι φτιαγμένος ο κόσμος γύρω μας και πώς λειτουργεί. Εδώ όμως υπάρχει συσκότιση.

Ας δούμε γιατί αυτά που διδάσκουν οι οικονομικές σχολές δεν είναι η επιστημονική αλήθεια αλλά δόγματα που επιστημονικοποιούν τις ιδεολογίες και εν προκειμένω το καπιταλιστικό σύστημα ως ιστορικά αναντικατάστατο.

Έχει κυριαρχήσει η άποψη κυρίως μέσα από τη βιομηχανία των μέσων της επικοινωνιακής διαμεσολάβησης αλλά από ακαδημαϊκούς και ειδικούς τεχνοκράτες ότι αυτά που λέει η οικονομική επιστήμη είναι θέσφατο.

Το κυρίαρχο επιχείρημα είναι ότι οικονομική επιστήμη βασίζεται σε μαθηματικά μοντέλα που δεν δέχονται αμφισβήτηση. Ο μαθηματικός λογισμός είναι ιδεολογικά ουδέτερος και αντικειμενικός, άρα και η οικονομική επιστήμη είναι αντικειμενική και η μόνη αλήθεια που πρέπει να μας καθοδηγεί στην οικονομία αφού ως εργαλείο έχει τα μαθηματικά.

Ωστόσο πως εξηγείται το γεγονός ότι η αλήθεια αυτή με τα μαθηματικά μοντέλα και υπολογισμούς τα οποία όπως ξέρουμε κατευθύνουν με απόλυτη ακρίβεια τα διαστημόπλοια και την ίδια στιγμή πέφτουν συχνά έξω στην οικονομία και τις προοπτικές της.

Η απάντηση βέβαια είναι ότι άλλο ζήτημα είναι οι υπολογισμοί στη φύση και τα υλικά πράγματα που έχουν σταθερές συμπεριφορές και άλλο ζήτημα τα φαινόμενα στις ανθρώπινες κοινωνίες που καθοριστικό ρόλο έχουν οι προθέσεις οι στόχοι και τα κίνητρα. Ενίοτε η μαζική κουλτούρα τα ιδεολογικά και θρησκευτικά κίνητρα.

Δεν αναφέρομαι μόνο στην Προτεσταντική Ηθική του Μαξ Βέμπερ ως συμπεριφορά που ανέδειξε ως γνωστόν τις πηγές ανόδου στο φαινόμενο του καπιταλισμού αλλά, στο πρόταγμα και τις προθέσεις που μπαίνουν μπροστά από κάθε μαθηματικό μοντέλο στην οικονομία και καθορίζουν τα όρια εφαρμογής.

Άλλη έννοια έχει επίσης η κερδοφορία μέσα από παραγωγικές επιχειρήσεις και άλλη έννοια η κερδοσκοπία στη χρηματαγορά.
Άλλο ζήτημα είναι να χρησιμοποιείς τα μαθηματικά μοντέλα με ιδεολογικό πρόσημο τη κερδοσκοπία στην οικονομία και την λειτουργία Καζίνων και άλλο υπολογίζοντας ταυτόχρονα την αντιμετώπιση του δημογραφικού και της φτώχειας. Η επιστήμη με πρόσημο τη κερδοσκοπία διογκώνει τη φτώχεια και η επιστήμη με πρόσημο την αντιμετώπιση της φτώχειας μειώνει τη κερδοσκοπία. Η διόγκωση των ανσοτήτων είναι η απόδειξη. Καθώς από την ολοκλήρωση της εκβιομηχάνισης ωφελήθηκε πολύ η οικονομική ολιγαρχία και λιγότερο οι εργαζόμενοι.

Σήμερα αυτή ισορροπία κεφαλαίου εργασίας έχει σε βάθος διαταραχθεί καθώς μειώνονται τα οικονομικά οφέλη για τους πολλούς.
Ωστόσο, υπάρχει κάτι δραστικότερο από τις ιδεολογικές αντιθέσεις που παίρνουν επιστημονικό χαρακτήρα. Οι αντιφάσεις του ίδιου του συστήματος της κερδοσκοπίας και ανταγωνιστικότητας που προκαλούν ρωγμές στο σύστημα κι αυτό δεν είναι καινούργια αποκάλυψη. Πρόκειται για το κίνητρο του κέρδους που τελικά οδηγεί όταν οι μεγάλες επιχειρήσεις καταπίνουν τις μικρομεσαίες με το κυνήγι του κέρδους. Έτσι ώστε από ευεργετικό κίνητρο της ανάπτυξης, σε πρώτο στάδιο αφού κάνει το κύκλο του καταλήγει, όχι μόνο στην οικολογική επιβάρυνση του πλανήτη και στη κλιματική αλλαγή, αλλά και στο περιορισμό του κέρδους μέσα από τη τεχνολογική ανάπτυξη και την επερχόμενη τεχνολογική ανεργία.

Ολόκληροι κλάδοι επιχειρήσεων εκλείπουν η περιορίζονται δραστικά όπως πρόσφατα η βιομηχανία των μέσων επικοινωνίας και η μουσική βιομηχανία. Σε 15-20 χρόνια αναμένεται να περιοριστεί κατά το ήμισυ και η κερδοσκοπία από τα ορυκτά καύσιμα από τη σχεδόν δωρεάν ηλιακή ενέργεια που επέρχεται. Με αυτό τον τρόπο κομμάτια της κερδοσκοπίας και του καπιταλισμού θα περάσουν σε ένα είδος απόσυρσης και ευθανασίας. Γιατί αυτά τα νέα δεδομένα δεν απασχολούν τους τεχνοκράτες.

Σήμερα το μείζον ζήτημα που απασχολεί τους οικονομολόγους και πολιτικούς μας είναι τα πετρέλαια της Ανατολικής Μεσογείου. Και καθόλου βέβαια οι ενεργειακές κοινότητες με ενέργεια από τον Ήλιο. Βλέπουμε εδώ ότι ο συγκεντρωτισμός της εξουσίας ταυτίζεται με το συγκεντρωτισμό της ενέργειας με τα ορυκτά καύσιμα. Αυτό πρεσβεύει άλλωστε και ο Ερντογάν από τη δική του πλευρά. Ενσαρκώνει το παρελθόν της σπανιότητας των πόρων της οικονομικής γεωγραφίας που οδηγεί αναπόφευκτα στον ανταγωνισμό των εθνών. Το μέλλον όμως βρίσκεται στην ενέργεια της αφθονίας του Ήλιου και την αφθονία της γνώσης και στη συνεργασία των εθνών.

 

Η θεωρία του φρίτμαν είχε μια βάσιμη κριτική για την αποτελεσματικότητα του κράτους αλλά η λύση που πρότεινε για να αντιμετωπιστεί το δημόσιο χρέος έφερε σε βάθος χρόνου το αντίθετο αποτέλεσμα.

 

Στην  Κίνα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά τη μάχη κερδίζει ο κρατικός Καπιταλισμός και αυτό είναι μια μορφή αμφισβήτησης του δυτικού μοντέλου του καπιταλισμού.

Το άλλο μέτωπο της αμφισβήτησης ξεκινάει από την κοινωνία πολιτών το οικολογικό και συνεταιριστικό κίνημα με το οποίο θα καταπιαστούμε στο επόμενο άρθρο..

 

Είναι ανάγκη να ξαναδούμε τις δεκαετίες του 1920-30 τότε που επινοήθηκε ο Κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία από το Κέινς για να διασωθεί το οικοδομημα του καπιταλισμού.

Μόνο με την παράλληλη ανάπτυξη των συνεταιρισμών θα μπορούσε να καλύψει αυτή την αδυναμία.

 

Παράλληλα υπήρξε ο συνειδητός κρατικός Καπιταλισμός του Λένιν ως προθάλαμος για τον σοσιαλισμό που λίγο αργότερα ο Στάλιν με τον βίαιο τρόπο τον παρουσίασε ψευδεπίγραφα σαν κομουνισμό.

Από την άλλη ο εθνικισμός του Χίτλερ και Μουσολίνι ήταν μια σκληρή μορφή κρατισμού.

Ο πόλεμος που ακολούθησε

ο Κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία από το Κέινς κέρδισε και για μια τριακονταετία είχαμε την καλύτερη περίοδο ευημερίας στο δυτικό κόσμο.

 

Οι ελίτ αγοράζουν επικοινωνία, διανόηση και  εξουσία.

Λανσάρουν αυτοεκληρούμενες προφητείες

Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας

Με τη διαφήμιση τα πρότυπα τις αξίες

Το πλεονέκτημα της μισθωτής εργασίας που γίνεται πρόβλημα

Το πλήγμα του καταναλωτισμού

Τα μαθηματικά του μοντέλα δεν λογάριασαν την εντροπία και τη φθορά.

Έβλεπαν μόνο την κοινωνία μόνο σαν καταναλωτική μηχανή.

Η υγεία ως δημόσιο αγαθό και η στροφή ξανά προς κράτος

Θέση ισορροπίας: Μια αγορά είναι σε ισορροπία όταν η προσφορά ισούται της ζήτησης.

Χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο ο Καπιταλισμός ή μήπως έχει αντίπαλο την ίδια του την εξελικτική διαδικασία; : 1799

Το γεγονός ότι δεν έχει ιδεολογικό αντίπαλο ο Καπιταλισμός σημαίνει ότι παραμένει και άτρωτος και απόλυτος κυρίαρχος του παιγνιδιού ή μήπως έχει αντίπαλο την ίδια του την εξελικτική διαδικασία; Χρειάζεται μόνο να μελετήσει κανείς τον κοινόκτητο χώρο του διαδικτύου. Την δωρεάν διακίνηση της επικοινωνίας της γνώσης και των ιδεών. Το επερχόμενο διαδίκτυο της ενεργείας του μηδενικού οριακού κόστους. Το ανοικτό δίκτυο λογισμικού. Το περιορισμό της πνευματικής ιδιοκτησίας στην επικοινωνία. Την επερχόμενη παραγοκατανάλωση που περιορίζει τα περιθώρια κέρδους για την αγορά. Το διαδίκτυο των πραγμάτων και τις ανοικτές υπηρεσίες self serves. Καλωσορίσατε στην νέα εποχή των παραγωγικών και ανταλλακτικών σχέσεων.”

Ποιο είναι το μεγάλο πολιτικό παιγνίδι που δεν αντιλαμβάνονται οι λαοί;

7 Απριλίου 2020

 

Πρώτον: εάν στην κρίση τα κράτη, που έχουν το εκδοτικό προνόμιο, κόψουν χρήμα ή το δανειστούν από τις τράπεζες και τους κεφαλαιούχους με τόκο.
Δεύτερον: εάν τα κράτη που θέλουν να δανειστούν εκδώσουν ομόλογα ή δανειστούν από τις τράπεζες και τους κεφαλαιούχους.

Ως γνωστόν ο Ευρωπαϊκός νότος εννέα χωρών έχει ταχθεί υπέρ της έκδοσης Ευρωομόλογου. Αντιθέτως η Μέρκελ με τη Γερμανία και τους δορυφόρους της υπέρ του συμβατικού δανεισμού με μνημόνια.

Αφελώς κάποιος μπορεί να πει ότι δανεισμός υπάρχει και στη μία και στην άλλη περίπτωση. Ναι αλλά στην πρώτη περίπτωση κυρίαρχος του παιγνιδιού είναι τα κράτη που συμπεριλαμβάνουν και το κοινωνικό κράτος και στη δεύτερη μεσολαβούν οι τράπεζες και οι αγορές που ενδιαφέρονται μόνο για την κερδοσκοπία εις βάρος των λαών ακόμη και σε περιόδους πανδημίας.

Δεν μαθαίνουμε καλά παρά μόνο μέσα από τις εμπειρίες και τα παθήματα. Από εκεί και πέρα χρειάζεται νους για να δούμε την αιτιότητα των πραγμάτων.

Νικητές και ηττημένοι έμαθαν καλά μέσα από τα ερείπια του 2ου παγκοσμίου πολέμου. Το σχέδιο Μάρσαλ ήταν το αποκορύφωμα αυτής της μάθησης όταν, η Αμερική έκοψε χρήμα χωρίς αντίκρισμα χρυσού αλλά με βάση την κρατική της ισχύ.
Το πρακτικό αποτέλεσμα ήταν να ξαναπάρει εμπρός η παγκόσμια οικονομία.

Αυτή η δοκιμασία μας διδάσκει:

Πολιτική δεν είναι μόνο ότι σχετίζεται με το κράτος και οικονομία δεν είναι ότι σχετίζεται μόνο με την αγορά. Η παγκοσμιοποίηση της επικοινωνίας και των τεχνολογιών έχουν αλλάξει τα δεδομένα, όταν πλήττεται καίρια ο καταναλωτισμός που αιχμαλώτιζε πλήθη και έρχεται η λιτότητα και οι πολίτες αλλάζουν στάση.

Επίσης άλλη διάσταση είναι η λιτότητα και άλλη η πείνα.

Έχουμε σε περίοδο μακράς λιτότητας.

Οι άποροι και οικονομικός αποκλεισμός πληθαίνουν.

Οι συνδικαλιστές χάνουν δύναμη αλλά οι το αντικαταναλωτικό κίνημα κερδίζει έδαφος.

Μέσα στη κρίση θα θυμηθούμε τις αρετές της εκκλησίας νηστεία και προσευχή.

Το μήνυμα καταναλώστε- καταναλώστε για να υπάρξετε θα ανακοπεί.

Πολλοί αναλυτές μας λένε ότι θα υπάρξει στροφή των λαών προς τα εθνικά κράτη.

Η σκέψη του μάλλον αντλείται από παραστάσεις του παρελθόντος.

Την γεωπολιτική αντίληψη της πολιτικής των πολεμικών διεκδικήσεων και ληστρικών επιδρομών .

Τώρα ο πόλεμος κοστίζει ακριβά και στις περισσότερες φορές ασύμφορος και για τους νικητές.

Ο οικονομικός πόλεμος για τα αποθέματα ενέργειας αναγκαστικά περνάει σε δεύτερο πλάνο.

ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ

Χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο ο Καπιταλισμός ή μήπως έχει αντίπαλο την ίδια του την εξελικτική διαδικασία; 27 Μαρτίου 2019

 

ShareTweet

§  Γράφει ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΑΚΤΙΚΟΣ

Τριάντα χρόνια τώρα, ο παγκόσμιος Καπιταλισμός κέρδισε κατά Κράτος, σε κάθε Κράτος και το έκανε δικό του και έκτοτε πορεύεται χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο. Με το θρίαμβο της αγοράς οι προφήτες του προφήτεψαν το τέλος της ιστορίας. Η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υποδομών που χρειάστηκε δύο αιώνες δημόσιων επενδύσεων από τους φόρους πολιτών, τα σάρωσε όλα σε δύο δεκαετίες. Όλα τα ιερατεία των οικονομολόγων και τεχνοκρατών ασπάστηκαν το δόγμα της καθολικότητας της αγοράς.

Το στρατηγικό σχέδιο διαρκούς εξάπλωσης: δάνεια στους καταναλωτές μέχρι δεύτερη γενεά, για να ενισχύεται η ζήτηση με εγγυητή το κράτος και με μεγάλο φοροεισπράκτορα το κράτος. Το αντίρροπο δηλ προς τον Κευνσιανισμό. Και ήταν όλα φανταστικά ωραία μέχρι το σκάσιμο της μεγάλης φούσκας του 2008. Τώρα έρχεται το κράτος να εισπράξει με φόρους τα σπασμένα και να σώσει τις χρεοκοπημένες τράπεζες που συνεχίζουν την ίδια πολιτική χωρίς κανένα ιδεολογικό αντίπαλο.

Το ιστορικό επίτευγμα του καπιταλισμού ήταν να μην υπάρχει σοβαρός ιδεολογικός αντίπαλος και σε αυτό βοήθησε πάντα η πυραμιδική εξουσία. Πάντα η πυραμιδική συγκεντρωτική εξουσία έχει ροπή προς την ιδιοτέλεια της εξουσίας και αυτή με τη σειρά της να ικανοποιεί τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα. Σήμερα είναι προφανές ότι καμιά πολιτική δύναμη κανένα μαζικό Κόμμα εκτός από εξωκοινοβουλευτικές ομάδες, δεν έχει αντικαπιταλιστική πολιτική.

Το γεγονός ότι δεν έχει ιδεολογικό αντίπαλο ο Καπιταλισμός σημαίνει ότι παραμένει και άτρωτος και απόλυτος κυρίαρχος του παιγνιδιού ή μήπως έχει αντίπαλο την ίδια του την εξελικτική διαδικασία; Χρειάζεται μόνο να μελετήσει κανείς τον κοινόκτητο χώρο του διαδικτύου. Την δωρεάν διακίνηση της επικοινωνίας της γνώσης και των ιδεών. Το επερχόμενο διαδίκτυο της ενεργείας του μηδενικού οριακού κόστους. Το ανοικτό δίκτυο λογισμικού. Το περιορισμό της πνευματικής ιδιοκτησίας στην επικοινωνία. Την επερχόμενη παραγοκατανάλωση που περιορίζει τα περιθώρια κέρδους για την αγορά. Το διαδίκτυο των πραγμάτων και τις ανοικτές υπηρεσίες self serves. Καλωσορίσατε στην νέα εποχή των παραγωγικών και ανταλλακτικών σχέσεων.”

Τριάντα χρόνια τώρα, ο παγκόσμιος Καπιταλισμός κέρδισε κατά Κράτος, σε κάθε Κράτος και το έκανε δικό του και έκτοτε πορεύεται χωρίς ιδεολογικό αντίπαλο. Με το θρίαμβο της αγοράς οι προφήτες του προφήτεψαν το τέλος της ιστορίας. Η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων υποδομών που χρειάστηκε δύο αιώνες δημόσιων επενδύσεων από τους φόρους πολιτών, τα σάρωσε όλα σε δύο δεκαετίες. Όλα τα ιερατεία των οικονομολόγων και τεχνοκρατών ασπάστηκαν το δόγμα της καθολικότητας της αγοράς.

Το στρατηγικό σχέδιο διαρκούς εξάπλωσης: δάνεια στους καταναλωτές μέχρι δεύτερη γενεά, για να ενισχύεται η ζήτηση με εγγυητή το κράτος και με μεγάλο φοροεισπράκτορα το κράτος. Το αντίρροπο δηλ προς τον Κευνσιανισμό. Και ήταν όλα φανταστικά ωραία μέχρι το σκάσιμο της μεγάλης φούσκας του 2008. Τώρα έρχεται το κράτος να εισπράξει με φόρους τα σπασμένα και να σώσει τις χρεοκοπημένες τράπεζες που συνεχίζουν την ίδια πολιτική χωρίς κανένα ιδεολογικό αντίπαλο.

Το ιστορικό επίτευγμα του καπιταλισμού ήταν να μην υπάρχει σοβαρός ιδεολογικός αντίπαλος και σε αυτό βοήθησε πάντα η πυραμιδική εξουσία. Πάντα η πυραμιδική συγκεντρωτική εξουσία έχει ροπή προς την ιδιοτέλεια της εξουσίας και αυτή με τη σειρά της να ικανοποιεί τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα. Σήμερα είναι προφανές ότι καμιά πολιτική δύναμη κανένα μαζικό Κόμμα εκτός από εξωκοινοβουλευτικές ομάδες, δεν έχει αντικαπιταλιστική πολιτική. Το γεγονός ότι δεν έχει ιδεολογικό αντίπαλο ο Καπιταλισμός σημαίνει ότι παραμένει και άτρωτος και απόλυτος κυρίαρχος του παιγνιδιού ή μήπως έχει αντίπαλο την ίδια του την εξελικτική διαδικασία;

Χρειάζεται μόνο να μελετήσει κανείς τον κοινόκτητο χώρο του διαδικτύου. Την δωρεάν διακίνηση της επικοινωνίας της γνώσης και των ιδεών. Το επερχόμενο διαδίκτυο της ενεργείας του μηδενικού οριακού κόστους. Το ανοικτό δίκτυο λογισμικού. Το περιορισμό της πνευματικής ιδιοκτησίας στην επικοινωνία. Την επερχόμενη παραγοκατανάλωση που περιορίζει τα περιθώρια κέρδους για την αγορά. Το διαδίκτυο των πραγμάτων και τις ανοικτές υπηρεσίες self serves. Καλωσορίσατε στην νέα εποχή των παραγωγικών και ανταλλακτικών σχέσεων.

Γράψτε ένα μήνυμα…

The following two tabs change content below.

 

Ο νέος ιστορικός συμβιβασμός των αγορών με κρατικό παρεμβατισμό

 

Η παγκόσμια υγειονομική κρίση μαζί με τα αναγκαστικά έκτακτα μέτρα κρατικού παρεμβατισμού έφερε μια αναγκαστική αναθεώρηση και στο οικονομικό μοντέλο των αγορών. Στην Αμερική ανακοινώθηκαν μέτρα 4 τρις δολαρίων για να αντιμετωπιστεί το τεράστιο κύμα της ανεργίας που φθάνει στο 30%. Στην Ευρώπη θα χρειαστούν άλλα τόσα περίπου από την Ε.Ε και τα κράτη μέλη για να ξαναπάρει μπροστά η οικονομία.

 

Στην Ελλάδα, έχουν ήδη ανακοινωθεί μέτρα στήριξης της ανεργίας και των επιχειρήσεων που σε πρώτη φάση ανέρχονται στο 15% του προϋπολογισμού. Ξαφνικά συντηρητικές Κυβερνήσεις παίρνουν αναγκαστικά μέτρα που ξεπερνούν τα τελευταία χρόνια σε παρεμβατισμό τις Σοσιαλδημοκρατικές Κυβερνήσεις, όταν εκείνες ήσαν στην εξουσία σε σχέση με το κράτος πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης. Την ίδια ώρα που η ίδια η Σοσιαλδημοκρατία κομματικά βρίσκεται σε ύπνωση ενώ σε λίγες χώρες βρίσκεται στην κυβέρνηση.

Αν θέλουμε να δούμε τα πράγματα με μια σειρά από την μεγάλη ύφεση του 2008, το κυρίαρχο «σύστημα» φόρτωσε την ευθύνη στο υπερδανεισμό ορισμένων κρατών και στην έκθεση ορισμένων τραπεζών στη φούσκα των ακινήτων. Όχι στο όλον του οικονομικού συστήματος όπως πραγματικά συνέβη. Παρόλο που η κρίση ήταν δομική, δεν αμφισβητήθηκε σε βάθος η δομή του συστήματος. Η υγειονομική κρίση όμως έρχεται να αποκαλύψει ότι όλο το σύστημα έκτιζε οικονομικά μεγέθη στην άμμο. Σε νοούμενα πλασματικά μεγέθη της ανάπτυξης και όχι στην πραγματική οικονομία.

Δεν είναι μόνο οι ελλειμματικές δομές υγείας που εκθέτουν το σύστημα, αλλά και το γεγονός ότι ολόκληροι τομείς της οικονομίας κατέρρευσαν μέσα σε δύο μήνες καθώς, υπήρχε τεχνικά μια υπερτίμηση των μονοπωλιακών προϊόντων (πετρέλαιο –ενέργεια-χρηματαγορές) έναντι άλλων απειράριθμων προϊόντων της πραγματικής οικονομίας.

Μπροστά στο μέγεθος αυτής της κρίσης η ηγεμονία των αγορών αναγκάστηκε να ταπεινωθεί όταν ζητάει κι αυτή επιδοτήσεις, για την ενέργεια και το πετρέλαιο από το σχιστόλιθο και μάλιστα για επιλογές που επέβαλε έναντι των αειφόρων πηγών ενέργειας από τον Ήλιο. Πιθανόν ο Τραμπ από τα 4 τρις θα δώσει μεγάλο κομμάτι για να στηρίξει τις μεγάλες εταιρείες που στο τέλος θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι. Τότε το δίλημμα είναι πως θα υποσχεθεί λιγότερους φόρους, ή πως θα αποφύγει το πληθωριστικό χρήμα

Το βέβαιο είναι ότι αυτή τη φορά θα αναγκαστεί να χρηματοδοτήσει μαζί με το κεφάλαιο και την εργασία. Διαφορετικά θα χάσει την εξουσία. Αυτό είναι και το δίλημμα πολλών συντηρητικών Κυβερνήσεων που δεν μπορούν ν΄αγνοήσουν. Στροφή προς το κοινωνικό κράτος ή πτώση από την εξουσία. Έτσι σ΄ αυτή την συγκυρία όλοι οι πολιτικοί ηγέτες μιλούν για νέο new dell και ένα σχέδιο Μάρσαλ.

Τα προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων καθώς δεν έχουν να προσφέρουν άμεσα κέρδη μέσα στην κρίση έχουν ανασταλεί. Έπειτα το επιχείρημα της ιδιωτικής αποτελεσματικότητας έχει ατονήσει.

Το παράδοξο βέβαια είναι ότι, το ίδιο το μεγάλο ιδιωτικό κεφάλαιο προτιμάει να δανείζει τα κράτη που έχουν κάποιες εγγυήσεις, από το ρίσκο να δανείζει επιχειρήσεις.

Επομένως, ξεθωριάζει μπροστά στα μάτια των λαών η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και η ψευδοεπιστήμη της νεοκλασικής οικονομικής θεωρίας που κυρίευσε τον πλανήτη τα τελευταία 30- 40 χρόνια.

Ας δούμε λίγο τους δύο ιστορικούς κύκλους των τελευταίων 90 ετών για να βγάλουμε τα κατάλληλα συμπεράσματα.

Ο πρώτος κύκλος ξεκινάει από το Κραχ του 1929 με τη μεγάλη χρηματιστηριακή κρίση που έστειλε όπως και τώρα τεράστιες μάζες εργαζομένων στην ανεργία και πολλούς επιχειρηματίες στην αυτοκτονία. Τότε ένας ιδιοφυής φιλελεύθερος οικονομολόγος ο Κέινς με βάση την θεωρία Γενική Θεωρία της Απασχόλησης, του Τόκου και του Χρήματος (1936). Πρότεινε το κράτος να δημιουργήσει ενεργό ζήτηση εργασίας με δημόσια έργα και υποδομές και ας παρουσιάζει κρατικά ελλείμματα. Πρότεινε με άλλα λόγια ένα «ιστορικό συμβιβασμό» μεταξύ δημόσιου τομέα της οικονομίας και ελεύθερης αγοράς με στόχο να σώσει τον καπιταλισμό σαν σύστημα και όχι να τον ανατρέψει.

Ο μεγαλύτερος μεγιστάνας της εποχής ο Ροκφέλερ τον έφερε τον Κέινς σε επαφή με το Πρόεδρο Ρούσβελτ και το 1937 υιοθέτησε ένα μεγάλο πρόγραμμα κρατικού παρεμβατισμού στην Αμερική. Προγραμματίστηκαν μεγάλα δημόσια έργα υποδομής όπως ο αγροτικό εξηλεκτρισμός της Αμερικής, αλλά και αύξηση πολεμικών εξοπλισμών εν όψει του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Μετά τον πόλεμο ο Τρούμαν προώθησε το περιβόητο σχέδιο «Μάρσαλ» για την ανοικοδόμηση της παγκόσμιας οικονομίας ένα μοντέλο που υιοθέτησαν μια σειρά από Κυβερνήσεις.

Ακολούθησε η εφαρμογή του μοντέλου από τις σοσιαλδημοκρατικές Κυβερνήσεις οι οποίες ενέταξαν τον κεϊνσιανισμό στην οικονομική τους πολιτική. Για 30 χρόνια περίπου η οικονομία γνώρισε τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης με την παράλληλη ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης. Με την ολοκλήρωση αυτής της διαδρομής είχαμε ένα κύμα προοδευτισμού και ελευθερίας σε όλα τα επίπεδα. Για πρώτη φορά στην νεότερη ιστορία των βιομηχανικών επαναστάσεων οι ανισότητες είχαν δραστικά μειωθεί όπως τεκμηριώνει ό με αδιαμφισβήτητο τρόπο Τόμας Πικετί στο βιβλίο του το «Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα». Παράλληλα μια σειρά από κοινωνικά προοδευτικά κινήματα είχαν αναπτυχθεί.

Το 1968 δεν ήταν μόνον χρονιά του Μάη και της μεγάλης αμφισβήτησης στο Παρίσι.. Η άνοιξη εκείνη ήταν εποχή μεγάλων κρίσεων σε όλο τον πλανήτη, στιγμή συμπυκνωμένων ιστορικών γεγονότων. Η κοινωνική αμφισβήτηση της στρατιωτικής εμπλοκής των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ. Η “άλλη Αμερική”, του κινήματος ειρήνης, του φοιτητικού κινήματος και των λιποτακτών, προσπαθούσε να την σταματήσει. Τα αιτήματα για ελευθερία, ισότητα και δικαιοσύνη ακούγονταν από κάθε γωνιά του πλανήτη. 

 Ο Ρ. Κένεντι μιλά για την κοινωνία, την οικονομία, το περιβάλλον και για την “χαμένη τιμή” της χώρας του, εξαιτίας της εμπλοκής της στον πόλεμο του Βιετνάμ πριν δολοφονηθεί.

Η «άνοιξη της Πράγας» ήταν το αντίστοιχο κίνημα κατά της καταπίεσης και ανελευθερίας στο ανατολικό μπλοκ. Ο πολιτισμός και η τέχνη γνωρίζουν μια αντίστοιχη άνθηση.

Τι είναι εκείνο που ανακόπτει αυτή την ανοδική πορεία; ¨όπως θα δούμε στην συνέχεια δεν είναι κάτι άλλο από την ιδεολογική και πολιτική αντεπίθεση του μεγάλου κεφαλαίου με το πρόσχημα των δημόσιων ελλειμμάτων και της υψηλής φορολογίας. Ασφαλώς σε αυτό βοήθησε η γραφειοκρατικοποίηση της Σοσιαλδημοκρατίας αλλά και η παρακμή του σοβιετικού μοντέλου και του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Θα δούμε στη συνέχεια πως ο ιστορικός συμβιβασμός των αγορών με κρατικό παρεμβατισμό και τη Σοσιαλδημοκρατία σταδιακά ακυρώθηκε παράλληλα την ματαίωση του γνωστού πολιτικού ιστορικού συμβιβασμού στην Ιταλία με τη δολοφονία του Άλντο Μόρο και το θάνατο κατόπιν του Μπερλίνγκουερ.

Ο δεύτερος κύκλος που χαρακτηρίζεται από την πολιτική οπισθοδρόμηση, αρχίζει από το 1973 την δικτατορία της Χιλής του Πινοσέτ και την πετρελαϊκή κρίση που μπαίνουν σε εφαρμογή οι ιδέες του Φρίντμαν και του Χάγιεκ και λεγόμενης νεοκλασικής σχολής. Θεωρητικοί που τιμήθηκαν ιδιαίτερα από τους Πινοσέτ, Θάτσερ και Ρέιγκαν. Επίκεντρο της θεωρίας τους ο μονεταρισμός, η αυτονομία του χρήματος από το κράτος, η λεγόμενη «ουδετερότητα του χρήματος». Με την παραδοχή ορθολογικών προσδοκιών και ότι οι αγορές πάντοτε αυθόρμητα ισορροπούν μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, μειώνοντας τις τιμές. Βασικό τους   επιχείρημα ότι έτσι αντιμετωπίζεται ο πληθωρισμός και ότι οι σταθερές τιμές συμφέρουν πρώτα από όλους τους εργαζόμενους.

Ωστόσο, ακριβώς το αντίθετο συνέβη στη πράξη και ιδιαίτερα με την πετρελαϊκή κρίση του 73. Οι τιμές του πετρελαίου τετραπλασιάστηκαν μέσα σε ένα χρόνο με τη συμπαιγνία του ΟΠΕΚ και των μεγάλων πετρελαϊκών εταιριών και μ΄αυτό τον τρόπο υπέκλεψαν το εισόδημα των καταναλωτών και εργαζομένων. Τα κρατικά ελλείμματα όχι μόνο δεν περιορίστηκαν αλλά την επόμενη τριαντακονταετία με την επικράτηση της Θάτσερ και του Ρέιγκαν διπλασιάστηκαν. Το κράτος όχι μόνο δεν χαλάρωσε τις ελευθερίες προς τον πολίτη αλλά έγινε περισσότερο αυταρχικό.

Το 1980 το παγκόσμιο δημόσιο χρέος άγγιζε το 40% μετά την πτώση του Σοβιετικού μοντέλου και με την γενίκευση της εφαρμογής του νεοφιλελεύθερου μοντέλου θα ξεπεράσει το 100%. Ο πληθωρισμός μετά τη θεραπεία σοκ απογειώθηκε σε επίπεδα 30 έως 100% και έπεσε μετά τη φτωχοποίηση ενός μεγάλου τμήματος της κοινωνίας. Στις μητροπόλεις του καπιταλισμού βέβαια αφού πρώτα αρπάχθηκαν οι δημόσιες υποδομές και τα φυσικά μονοπώλια, σταδιακά μηδενίστηκε ο πληθωρισμός προς όφελος των μεγάλων κερδοσκόπων. Οι αποκρατικοποιήσεις των δημόσιων υποδομών που έγιναν μακροπρόθεσμα αύξησαν τις τιμές σε δημόσια αγαθά χωρίς ανταγωνιστική προσφορά. Βέβαια, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο μονεταρισμός βρήκε έδαφος αρχικά στην καθυστέρηση εκσυγχρονισμού στις κρατικοποιημένες βιομηχανίες με ευθύνη των συνδικαλιστών και εργατικών κομμάτων. Η αντιμετώπιση από τους νεοφιλελευθέρους μονεταριστές ήταν θεραπεία σοκ, με αποτέλεσμα την αποβιομηχάνιση μια συνταγή που εφαρμόστηκε στη Ρωσία και στο ανατολικό μπλοκ μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Η θεραπεία σοκ όχι μόνο δεν πέτυχε να τιθασεύσει τον πληθωρισμό και τα δημόσια ελλείμματα αλλά ήταν αυτή που τα απογείωσε εκεί που εφαρμόστηκε βίαια. Αρχικά στη Χιλή του Πινοσέτ, κατόπιν στην Αγγλία της Θάτσερ και βέβαια αργότερα με τον πιο βίαιο και ωμό τρόπο στη Ρωσία. Με άλλοθι την ιστορική αποτυχία μιας γραφειοκρατικής μορφής Κρατικού καπιταλισμού, που διαφέρει πολύ από αυτόν της Κίνας πέτυχε τον αντικειμενικό σκοπό της νεοκλασικής σχολής, την καταλήστευση των υποδομών και των πλουτοπαραγωγικών πόρων στο όνομα της ελευθερίας και της ανάπτυξης.

Το βιβλίο του Φρίντμαν ‘Καπιταλισμός και Ελευθερία’ επιχειρηματολογεί όπως είναι γνωστό υπέρ της Ανάπτυξης και της Ελευθερίας ως προϋπόθεση της γενικής ευημερίας.

Ποιας όμως ανάπτυξης και ποιας ελευθερίας; Η ανάπτυξη δεν είναι για όλους το ίδιο πράγμα. Η ανάπτυξη- μεγέθυνση των χρηματοοικονομικών μεγεθών και της ονομαστικής αξίας π,χ των ακινήτων συμφέρει τους κερδοσκόπους και με τις «φούσκες» απαξιώνει τις οικονομίες των πολλών έναντι της οικονομικής ολιγαρχίας. Αποδείχθηκε ιστορικά ότι δεν χρειάζεται ο πληθωρισμός για να γίνει αυτή η αφαίμαξη μπορεί να γίνει με την αύξηση των τιμών με την παγίδα των καταναλωτικών δανείων όπως και έγινε. Με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και με την ανεργία την ώρα που αυξάνονται τα κέρδη για τους λίγους. Σε τι πραγματικά χρησιμεύει η ελευθερία της επιλογής για τον καταναλωτή όταν η μείωση των πραγματικών μισθών και η ανεργία του στερούν το δικαίωμα να καλύψει ακόμη και τις βασικές του ανάγκες;

Η ύφεση του 2008 αλλά και η σημερινή υγειονομική κρίση έδειξε την παγίδα που κρύβεται πίσω από αυτή τη θεωρία για την λεηλασία των πόρων που στην ουσία είναι βασικά δημόσια και κοινωνικά αγαθά. Ο νέος ιστορικός συμβιβασμός των αγορών με κρατικό παρεμβατισμό είναι το πρώτο για ν΄αντιμετωπιστεί η ιδεολογική πλάνη και η ιστορική αστοχία που μόλις περιγράψαμε. Το κράτος όμως δεν μπορεί από μόνο του να μας βγάλει από το ιστορικό τέλμα. Χρειάζεται και η συνεισφορά της κοινωνικής οικονομίας για την οποία θα μιλήσουμε σε επόμενο άρθρο.

 

Το ΠΑΣΟΚ, το εκλογικό αποτέλεσμα και η χαμένη του σοσιαλδημοκρατική ταυτότητα Βασίλης Τακτικός

 

 Προεκλογικά υπήρχε η εντύπωση ότι η εκλογική συρρίκνωση του ΣΥΡΙΖΑ η οποία διαφαινόταν θα  έφερνε την  αντιστρόφως ανάλογη εκλογική ενίσχυση του ΠΑΣΟΚ, με μακροπρόθεσμη προοπτική να διεκδικήσει ξανά  την αξιωματική αντιπολίτευση. Αυτός Εξάλλου ήταν και ο στόχος της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ αποκλείοντας  στη πράξη κάθε πιθανότητα συνεργασίας είτε με το ΣΥΡΙΖΑ είτε με την ΝΔ .

 Τα πράγματα όμως δεν ήρθαν ακριβώς όπως περίμενε ηγεσία του.  Το “ΑΝΤΙΣΥΡΙΖΑ μέτωπο” που κυριάρχησε λειτούργησε περισσότερο υπέρ της Νέας Δημοκρατίας και πολύ λιγότερο προς όφελος του ΠΑΣΟΚ. Από τις 14  ποσοστιαίες μονάδες που έχασε ο ΣΥΡΙΖΑ  στις τελευταίες εκλογές μόνο μία μονάδα πήγε προς το ΠΑΣΟΚ, 8 μονάδες προς τη Νέα Δημοκρατία και το υπόλοιπο στα μικρότερα κόμματα. Γεγονός που σημαίνει ότι οι κατ΄ ευφημισμό κεντροαριστεροί ψηφοφόροι  δεν είχαν  ιδεολογικές αναστολές  να κατευθυνθούν  στην κεντροδεξιά παράταξη της Νέας Δημοκρατίας και όχι να  επαναπατριστούν στο ΠΑΣΟΚ.

Το ΠΑΣΟΚ  είναι ένα κεντροδεξιό  μικρομεσαίο κόμμα και  μοιάζει πολύ με τη Νέα Δημοκρατία. Οι μετρήσεις δείχνουν ότι το 80% των μελών του συμμερίζεται Κεντροδεξιές, εκσυγχρονιστικές επιλογές του Κυριάκου Μητσοτάκη. Είναι υπέρ του εκσυγχρονισμού και όχι υπέρ του μετασχηματισμού  των δομών του κράτους και της οικονομίας που χαρακτηρίζει ένα πραγματικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα πού στοχεύει να μειώσει τις ανισότητες.

 Εδώ γεννάται ένα ερώτημα¨: μήπως αυτοί οι ψηφοφόροι που μετακινήθηκαν θεωρούν κεντροδεξιά και την σημερινή πολιτική ΠΑΣΟΚ επέλεξαν την αυθεντική κεντροδεξιά που μπορεί να κυβερνήσει κιόλας σε σχέση με την ομιχλώδη κεντροδεξιά ΠΑΣΟΚ.

 Σε κάθε περίπτωση το διακύβευμα κεντροδεξιά η κεντροαριστερά εκ των πραγμάτων δεν υπήρξε επί της ουσίας καθώς, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε το ΠΑΣΟΚ κατάφεραν να διαμορφώσουν μία εναλλακτική πρόταση Προοδευτικής διακυβέρνησης με προγραμματικό σχέδιο που να θυμίζει σοσιαλδημοκρατία .

Καμία ουσιαστική διαφοροποίηση δεν υπήρξε ακόμη  σε σχέση με την  πραγματική οικονομία που αφορά τους πολλούς, στην ενέργεια, στην Ακρίβεια  της διατροφής, στη στεγαστική πολιτική και στην αντιμετώπιση της φτώχειας.

Προφανώς, οι ψηφοφόροι δεν λειτούργησαν με τις  ενθυμήσεις  της δεκαετίας του 80 του ένδοξου παρελθόντος του ΠΑΣΟΚ. Αλλά, με τις εκτιμήσεις του πρόσφατου παρελθόντος, της τελευταίας δεκαετίας που το ΠΑΣΟΚ έχει μετασχηματιστεί σε ένα κατά πλειοψηφία κεντροδεξιό κόμμα.

Υπάρχουν βέβαια ακόμη κεντροαριστεροί στο ΠΑΣΟΚ, αλλά αυτή είναι στη μειοψηφία,  καθώς ηγεσία του  καθαρό προϊόν της μετά το 2012 μεταλλάξεις του.

 Αν θέλουμε λοιπόν να κατανοήσουμε ποιο είναι το μέλλον του ΠΑΣΟΚ και της κεντροαριστεράς θα πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε αυτή τη μετάλλαξη και πώς αυτή μπορεί να ξεπεραστεί. 

Το τέλος του 2011 αρχές του 2012 με αφορμή το  προτεινόμενο δημοψήφισμα, πού ας σημειώσουμε Πότε δεν έγινε,  το ΠΑΣΟΚ  υπό το βάρος της κρίσης χρέους, που περνούσε η χώρα  έγινε μία συγκεκαλυμμένη αποστασία.

Η Δεξιά πτέρυγα του ΠΑΣΟΚ που καιροφυλακτούσε με αρχηγό τον Ευάγγελο Βενιζέλο και σε συνεννόηση με την Ελληνική δεξιά και Ευρώ δεξιά, έριξε την κυβέρνηση Παπανδρέου με τις γνωστές συνέπειες χωρίς βέβαια να αλλάξει  και την Κεντρική κατεύθυνση πολιτικής ενάντι στα μνημόνια.

Ο Γιώργος Παπανδρέου  κάτω από την πρωτοφανή πίεση προφανώς δεν είχε το κουράγιο να μιλήσει για νέο αποστασία και να συγκρουστεί ουσιαστικά αλλά παρέδωσε στη συμμαχία Σαμαρά-Βενιζέλου, η οποία  δημιούργησε τις προϋποθέσεις για μία συμμαχική κεντροδεξιά κυβέρνηση μέχρι το 2015.

Τους καρπούς αυτής της κεντροδεξιάς Συμμαχίας εισπράττει  συν τοις άλλοις  η σημερινή ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, καθώς έχουν αλλάξει τα πρόσωπα αλλά όχι και η πολιτική του φυσιογνωμία .

Για να πάμε στο βάθος αυτής της μετάλλαξης ΠΑΣΟΚ Θα πρέπει να θυμηθούμε ποιο ήταν το πραγματικό και ανομολόγητο διακύβευμα αυτής της σύγκρουσης. Δεν ήταν άλλο από το ποιος θα πληρώσει περισσότερο το τίμημα  προσαρμογής  στη Νέα κατάσταση οι τράπεζες και τα funds  η κυρίως οι πολλοί ,  οι μικρό ιδιοκτήτες , οι εργαζόμενοι, και η κοινωνία  με έμμεσους φόρους. Τα μαζικά μέσα επικοινωνίας είχαν κάνει από πριν την επιλογή τους να ρίξουν τον Παπανδρέου και το  open gov  που έκοψε τα προνόμια και τα θαλασσοδάνεια τους.

Αυτό ήταν και το επίδικο για το πέρασμα της ηγεσίας στον Ευάγγελο Βενιζέλο, ο οποίος αρχικά δεν είχε παραπάνω από το 10% στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, ποσοστό όμως ικανό για ρίξει τον Παπανδρέου και να πληγεί η σοσιαλδημοκρατική του ταυτότητα στη κρίσιμη καμπή των μνημονίων. 

Μετά τις εκλογές του 2012 τα περισσότερα στελέχη του κόμματος με κεντροαριστερή κατεύθυνση πήγαν στο σπίτι τους,  ένα μικρότερο μέρος πήγε στο ΣΥΡΙΖΑ ενώ αλώθηκε όλος ο χώρος από την κεντροδεξιά πτέρυγα και συνιστώσα.

Είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου μοίρασε τις κυβερνητικες θέσεις στον Κρατικό μηχανισμό με το γνωστό πελατειακό τρόπο τότε το 4-2-1 μεταξύ ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ επαναφέροντας τη λογική  του πελατειακό κράτους, που είχε σε μεγάλο βαθμό περιορίσει  το 2009 η κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου με το Open gov.

 Tο 2015 το ΠΑΣΟΚ αμιγώς ως φιλελεύθερο κεντροδεξιό κόμμα πλέον έφτασε στο κατώτατο όριο του 4,5%. Σε εκείνη την περίοδο αναδείχθηκαν νέα στελέχη σε πρωταγωνιστικούς ρόλους όπως η Εύα η Καϊλή και ο σημερινός αρχηγός Νίκος Ανδρουλάκης, ο οποίος τότε ήταν γραμματέας του κόμματος και   ήλεγξε  στη συνέχεια τον κομματικό μηχανισμό  για να γίνει  πρόεδρος του κόμματος αργότερα.

Το 2015 με την παραίτηση Βενιζέλου και την ενδιάμεση προεδρία της Φώφης Γεννηματά,  έγινε η διεύρυνση και επέστρεψε στο κόμμα ένα μέρος της κεντροαριστερής πτέρυγας με τον Γιώργο Παπανδρέου. Το μεγαλύτερο όμως μέρος της κεντροαριστερής βάσης παρέμεινε στο ΣΥΡΙΖΑ όπου  είχε «μεταναστεύσει’  .

 Έτσι έλαβε μέρος στις εκλογές του 2019 βελτιώνοντας κατά τι τα ποσοστά του και στις εκλογές του 2023 βελτιώνοντας τα κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες. Με δεδομένη όμως την καθολική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ το αποτέλεσμα αυτό θεωρείται και είναι ισχνό και δεν δικαιολογεί την υπεραισιοδοξία της ηγεσίας του.

Αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα  έδειξε   τα περιθώρια της  βελτίωσης του  με την κεντροδεξιά του φυσιογνωμία, καθώς  και τη χαμένη του σοσιαλδημοκρατική ταυτότητα. Επιπρόσθετα η σοσιαλδημοκρατική πολιτική  δεν μπορεί να λειτουργήσει πλέον με εργαλεία στο πλαίσιο του κράτους και της αγοράς. Παρά μόνο με ευρύτερες κεντροαριστερές συνεργασίες όπως στην Πορτογαλία και Ισπανία που δείχνουν τον δρόμο.

 

Στο πολιτικό σύστημα που ισχύει προφανώς δεν υπάρχει χώρος για δύο μεγάλα κεντροδεξιά κόμματα εξουσίας και όσο το ΠΑΣΟΚ παραμένει ένα κεντροδεξιό κόμμα θα είναι ο φτωχός συγγενής της Νέας Δημοκρατίας. Η σύγκλιση των δύο κομμάτων  το 2012  προφανώς ωφέλησε τη Νέα Δημοκρατία και  ζημίωσε ΠΑΣΟΚ.

Το ΠΑΣΟΚ δεν έχει να προτείνει μια κεντροαριστερή πρόταση εξουσίας ένα εναλλακτικό παραγωγικό και οικονομικό μοντέλο. Δεν έχει να προτείνει ένα μοντέλο πλήρους απασχόλησης ούτε μέσω της αγοράς ούτε με Κρατικό παρεμβατισμό.  Τα επιδόματα ούτως ή άλλως  δεν μπορούν να καλύψουν το ένα τρίτο του ενεργού πληθυσμό πού δεν  βρίσκει ικανοποιητική εργασία. 

Η καταπολέμησή των ανισοτήτων που συχνά αναφέρονται στελέχη του ΠΑΣΟΚ με ευχολόγια΄, που μπορεί να επιτευχθεί μέσα από ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα είναι μια αυταπάτη. Καθώς το μεγάλο κεφάλαιο, που είναι υπερεθνικό διαφεύγει της υψηλής φορολογίας που είναι απαραίτητη για ένα ευρύτερο   κράτος πρόνοιας.

Η μόνη εναλλακτική που  έχει ως ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία είναι  η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας και κοινωνικής επιχειρηματικότητας,  η οποία  σήμερα  καλύπτει το 10% περίπου του συνόλου της οικονομίας της Ε.Ε, με κοινωφελές έργο και έσοδα για τους οικονομικά πιο ευάλωτους.

Στην Ελλάδα η κοινωνική οικονομία βρίσκεται κάτω από το 2% και τα κόμματα της κεντροαριστεράς,  που οφείλουν ιστορικά να εκφράσουν τον τρίτο τομέα της οικονομίας  έχουν άγνοια για να συμπεριλάβουν κοινωνική οικονομία στο πρόγραμμα τους.

Οι προοπτικές ενότητας της κεντροαριστεράς

. Το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν μόνο μία προοπτική εξουσίας για το ορατό μέλλον: Να επιδιώξουν την ενότητα και συμμαχία των κεντροαριστερών δυνάμεων μαζί με τα μικρότερα κόμματα του χώρου. Να υπερβούν την αυταπάτη της μονοκομματικής ηγεμονίας. Σήμερα το άθροισμα των κομμάτων της κεντροαριστεράς δεν ξεπερνά το 32%  του εκλογικού σώματος.

Για να ανατραπεί αυτός ο συσχετισμός σε βάθος τετραετίας υπέρ της κεντροαριστεράς θα πρέπει να  ενοποιηθεί ο χώρος τόσο στην κοινωνική του βάση όσο και στο επίπεδο ηγεσίας.  Αυτή Εξάλλου είναι και η ρεαλιστική πρακτική σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες. Πρώτα απαιτείται πνεύμα συνεργασίας και κατόπιν έρχεται και ο προγραμματισμός μιας Κυβέρνησης της κεντροαριστεράς.

Το εκσυγχρονιστικό σχέδιο Κυριάκου Μητσοτάκη για το ψηφιακό κράτος και την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης του φορολογικού συστήματος και της δικαιοσύνης αναμφίβολα θα βελτιώσει την αποτελεσματικότητα του Κράτους. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό που έχει ανάγκη  η χώρα.  Έχει ανάγκη από δημοκρατικό εκσυγχρονισμό, κοινωνικό μετασχηματισμό και οικονομικό μετασχηματισμό για να μειωθούν οι ανισότητες. Αυτός είναι και ο ιδιαίτερος ρόλος της κεντροαριστεράς.

Τα όρια της κυριαρχίας του Μητσοτάκη Τα αίτια κατακρήμνισης του ΣΥΡΙΖΑ Και παραίτηση Α. Τσίπρα Του Βασίλη Τακτικού

 

Α) μέρος

 

Μετά τα αποτελέσματα των εκλογών της 25^ης Ιουνίου, τα συστημικά μέσα επικοινωνίας  εξαίρουν την παντοδυναμία του Μητσοτάκη στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, αλλά  δυσκολεύονται να ερμηνεύσουν  πειστικά την κατακρήμνιση του ΣΥΡΙΖΑ καθώς, έχουν  αλλάξει η κοινωνική βάση  και τα κριτήρια που έφεραν το κύμα  ανόδου μέχρι το 2015 και σημάδια  πτώσης από εκεί και μετά.

 Μέχρι τότε την περίοδο ανόδου 2010-2015 ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν «καβάλα στο κύμα της οργής» του αριστερού λαϊκισμού, της εναντίωσης με το μνημόνιο και τους Ευρωπαίους εταίρους μας, κάτι που ας σημειώσουμε έκανε ταυτόχρονα και ένα σημαντικό κομμάτι της ακροδεξιάς με κατάληξη ο εταίρος του στην Κυβέρνηση ήταν  Πάνος Καμμένος με τους ΑΝΕΛ.

Σήμερα το πολιτικό σκηνικό σήμερα είναι εντελώς διαφορετικό. Το αντιμνημονιακό αφήγημα ξεπεράστηκε εκ των πραγμάτων ολοσχερώς.  Παράλληλα, ο ΣΥΡΙΖΑ στο μεσοδιάστημα έγινε ένα συστημικό κόμμα και δοκιμάστηκε πάνω από όλα για την αποτελεσματικότητά του και την ικανότητα του να ριζώσει ή όχι στην  κοινωνία. Να κριθεί εκτός των άλλων  όχι μόνο ιδεολογική ρητορική   αλλά και για την πολιτική του διαχειριστική ικανότα και επάρκεια.  Να κριθεί με άλλα λόγια στην πράξη.

Από το 2015 και μετά ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζεται χωρίς σαφές πολιτικό σχέδιο στην οικονομία. Χωρίς  απαιτούμενη πολιτική επάρκεια των στελεχών του σε κρίσιμους τομείς όπως στην οικονομία.

 και χωρίς να έχει αποβάλει τον λαϊκίστικο, βίαιο   και τραυματικό λόγο σου στην επικοινωνία.

Όλα αυτά οδήγησαν σε μία προϊούσα καθοδική πορεία, που δεν αποτυπώθηκε  σε όλη της την έκταση το 2019  για λόγους κοινωνικής μηχανικής  και μηχανικής εξουσίας που θα εξηγήσουμε στη συνέχεια αλλά στις δύο πρόσφατες   εκλογικές αναμετρήσειςτου 2023.

Από την άλλη πλευρά το ΠΑΣΟΚ ως 3ο κόμμα παρά την βελτίωση του σε ποσοστά, είναι πολύ μακριά για να αποτελέσει τον εναλλακτικό ισχυρό πόλο της αντιπολίτευσης και συσπείρωσης της ευρύτερης κεντροαριστεράς.

Τα όρια της κυριαρχίας του Μητσοτάκη

 

Τα μαζικά μέσα επικοινωνίας που  κατά κύριο λόγο διακινούν  την άποψη περί παντοδυναμίας του Μητσοτάκη δεν βλέπουν το βάθος των πολιτικών εξελίξεων.

Το 40,5  % που κέρδισε ως  ποσοστό η Νέα Δημοκρατίας είναι από τα μικρότερα ποσοστά που έχουν λάβει μονοκομματικές κυβερνήσεις από την περίοδο της  μεταπολίτευσης, έχοντας απέναντι  το 60%  των κατακερμασμένων δυνάμεων της αντιπολίτευσης. Επομένως δεν κέρδισε την πλειοψηφία της κοινωνικής βάσης αλλά της βουλής και γι΄αυτό υπάρχουν όρια  της κυριαρχίας και ηγεμονίας του Μητσοτάκη.

Το εκλογικό αποτέλεσμα προέκυψε όχι με βάση τις ιδεολογικές περιχαρακώσεις που παραδοσιακά υπάρχουν.

.

ο Κυριάκος Μητσοτάκης εκ του αποτελέσματος καταγράφεται ο καλύτερος διαχειριστής. Eίχε στρατηγική  αυτή της διεύρυνσης προς το κέντρο χώρο, είχε καλύτερη ηγετική  ομάδα είχε σταθερή πορεία στους στόχους. 

Είχε καλύτερα ανάγνωση της πραγματικότητας  επικεντρώθηκε καλύτερα στα προβλήματα της οικονομικής  καθημερινότητας, με στοχοπροσήλωση στον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη μετάβαση.

 Αντίθετα, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε κακή ανάγνωση της πραγματικότητας τοποθετώντας την  κριτική  της   κυβέρνηση  στη ακροδεξιά, σε μια εκτός τόπου και χρόνου κριτική, κάνοντας λαϊκίστικη πολιτική ελάχιστα διαφορετική από εκείνη που έκανε  10 χρόνια πριν το 2012.  Αντιμετώπισε ως ακροδεξιά έκφραση τη Νέα Δημοκρατία, την ίδια στιγμή που η επιλογή της Νέας Δημοκρατίας ήταν η στροφή της προς το κέντρο ενώ σχηματιζόταν μία καθαρή ακροδεξιά στα δεξιά της που είναιι αθροιστικά φθάνει  το 13%.

Ο ΣΥΡΙΖΑ πέρα από την άσκηση αντιπολίτευσης σε θέματα που προέκυπταν από αστοχίες της Κυβέρνησης, σε επιμέρους ζητήματα διαχείρισης στην  επικαιρότητα. Δεν υπήρχε ποιοτική διαφορά για τα θέματα της οικονομίας όπου δεν τόλμησε να θίξει τα κέρδη των  πολύ μεγάλων επιχειρήσεων, αντίθετα  υπερφορολόγησε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με αποτέλεσμα να συρρικνωθεί περαιτέρω ο χώρος.

 Στον τομέα της εργασίας εκφράστηκε με ευχολόγια περί δικαιωμάτων εργαζομένων, αξιοπρέπειας, κι άλλες γενικότητες ενώ το κεντρικό  πρόβλημα είναι οι πολιτικές ενίσχυσης της προσφοράς εργασίας.  Στη στεγαστική πολιτική πού υπάρχει επίσης σοβαρό έλλειμμα δεν βρήκε να αρθρώσει μία άλλη πρόταση ούτε στο ενεργειακό πρόβλημα.

Έτσι άφησε ελεύθερο το πεδίο   διαμορφώνεται η κοινή γνώμη από τις επιδοματικές πολιτικές της Νέας Δημοκρατίας που χρηματοδοτήθηκαν από το ταμείο ανάκαμψης. 

Ακόμη  θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι, πως άν οι υποκειμενικές και αντικειμενικές συνθήκες είναι πολύ ευνοϊκές για  την κυβέρνηση  της Νέα Δημοκρατίας  κανείς δεν μπορεί να εξασφαλίσει ότι, ειδικότερα οι αντικειμενικές οικονομικές συνθήκες μετά από δύο χρόνια θα παραμένουν ίδιες. Και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι αυτή η ρευστότητα που παρατηρείται σήμερα στο χώρο της αντιπολίτευσης θα παραμείνει με την ίδια μορφή μετά την παραίτηση Τσίπρα.

Εάν ο Α. Τσίπρας ήταν τελικά ο αδύνατος κρίκος από το 2019 και ύστερα το πλεονέκτημα αυτό χάνεται για την Κυβέρνηση. Ας έχουμε επίσης υπόψη ότι τα σύννεφα μιας παγκόσμιας οικονομικής καταιγίδας στο Διεθνές περιβάλλον είναι ορατά. Μπορεί η Νέα Δημοκρατία δικαίως σήμερα να υπερέχει όλων των άλλων κομμάτων και να παρουσιάζεται με την καλύτερη διαχειριστική επάρκεια όμως αυτό δεν της έχει εξασφαλίσει ανέφελο το μέλλον.

Μια νέα περιοριστική οικονομική πολιτική που εγγυμονεί η ΕΕ θα φέρει κοινωνικές αναταραχές, βλέπε τώρα τι γίνεται  Γαλλία και η Ελλάδα προφανώς, δεν είναι ανθεκτικότερη στην επερχόμενη κοινωνική καταιγίδα.

Εάν τα τέσσερα τελευταία χρόνια ευνοήθηκε από το ταμείο ανάκαμψης και την ποσοτική χαλάρωση και μοίρασε 58 δισεκατομμύρια στους Έλληνες πολίτες για επιδόματα αυτά τα περιθώρια δεν υπάρχουν για την επόμενη τετραετία.

Αντίθετα, από φέτος ξεκινάει πάλι μία περιοριστική οικονομική πολιτική στην Ευρώπη που θα επιδράσει αρνητικά με περικοπές. Η μεταστροφή κλίματος μπορεί να γίνει πριν παρέλθει η επόμενη  διετία όχι τετραετία.

 Ας μην ξεχνάμε το 2009.  η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ τότε πήρε 44% και μετά 2,5 χρόνια κατέρρευσε υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης  και του αντιμνημονιακού παροξυσμού.

Η δεξιά και η αριστερά τότε,  με εμπροσθοφυλακή το ΣΥΡΙΖΑ συμμάχησαν για να εκμεταλλευθούν την αντιμνημονιακή υστερία χωρίς να έχουν καμία εναλλακτική πρόταση αντιμετωπίσης του χρέους και της οικονομικής κρίσης. 

Χρειάζεται πράγματι, μία πραγματεία για την ανάλυση της κοινωνικής μηχανικής που ξεπερνά την επιστήμη των δημοσκοπήσεων που μετρούν στιγμιαία την κοινωνική γνώμη. Μια πραγματεία που πραγματικά θα εξηγεί βρισκόμαστε και που πάμε.

Τα αίτια  κατακρήμνισης του ΣΥΡΙΖΑ

 

Για να κατανοήσουμε τα αίτια κατακρήμνισης του ΣΥΡΙΖΑ, θα πρέπει να γυρίσουμε πίσω είπαμε στις αρχές της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ που τροφοδοτήθηκε από το ξέσπασμα της κρίσης χρέους την περίοδο 2010-2012. Χρειάζεται να καταγραφεί αντικειμενικά η πρόσφατη ιστορία των κομμάτων.

Ο ΣΥΡΙΖΑ αξιοποιώντας τότε το  θυμικό, (Το μεγάλο θυμό) που ενδημούσε  με καταγγελτικό λόγο και  το επιχείρημα ότι το μνημόνιο έφερε το χρέος και όχι το αντίστροφο που λογικά ισχύει, αντικειμενικά έπεισε το εκλογικό σώμα ότι υπάρχει εναλλακτική λύση  αγνοώντας τον πολιτικό ορθολογισμό που υποδείκνυε πρώτα πρέπει να αντιμετωπιστεί το χρέος χωρίς πτώχευση.  

Όταν δοκιμάστηκε  αυτή η υποτιθέμενη ριζοσπαστική πολιτική στην Κυβέρνηση τον Ιούλιο του 2015 είχαμε  και την πλήρη με  αναγκαστική  μεταστροφή και υπογραφή του τρίτου μνημονίου.  Στην κυβερνητική του θητεία ο ΣΥΡΙΖΑ  σταδιακά έκανε  μεταστροφή στο εκλογικό σώμα για να μεταβεί σταδιακά από το θυμικό στον πολιτικό ορθολογισμό. Ο ΣΥΡΙΖΑ τότε άλλαξε  την πολιτική του, αλλά δεν άλλαξε το αφήγημα.  Συνέχισε την ίδια προπαγάνδα μέχρι τις πρόσφατες εκλογές.

 Σε κοινωνικό επίπεδο αυτή η μετάλλαξη  και  διεργασία χρειάστηκε αρκετό χρόνο για να συνειδητοποιηθεί στο εκλογικό σώμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ μεν προσαρμόστηκε και άλλαξε την οικονομική πρακτική του, ενσωματώθηκε από το σύστημα αλλά δεν  άλλαξε το πολιτικό του αφήγημα  και την ατζέντα πολιτικής επικοινωνίας με το εκλογικό του σώμα.  Όλο αυτό μπορεί ο ψηφοφόρος να το εισπράξει και ως πολιτική σύγχυση και ανορθολογισμό.

Αντίθετα συντήρησε το λαϊκίστικό του  προφίλ στον επικοινωνιακό του λόγο ενώ, εφάρμοζε συντηρητικές πολιτικές στην οικονομία  και το αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας.

Παράλληλα, στη δεκαετή πορεία του 2012- 2023 ο ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα εξουσίας  ποτέ δεν απέκτησε βαθιές ρίζες στην κοινωνία και στο εκλογικό σώμα, σε ότι αφορά την απήχηση του  στα συνδικάτα, τα επιμελητήρια την τοπική αυτοδιοίκηση και τις συλλογικότητες της κοινωνίας πολιτών.

Κάτι που αντιστοίχως είχε πετύχει το ΠΑΣΟΚ στη μακρά του πορεία και διατηρεί  σημαντικές δυνάμεις μέχρι σήμερα στην τοπική αυτοδιοίκηση και τα συνδικάτα. Μπορεί να νομοθέτησε στη βουλή  για  το δημοκρατικό εκσυχρονισμό την απλή αναλογική, Την κοινωνική οικονομία, την πράσινη οικονομία, τις ενεργειακές κοινότητες,  αλλά έμεινε στους τίτλους  και δεν δημιούργησε καμία προϋπόθεση για την εφαρμογή τους στην πράξη, για να εξασφαλίσει  τους αναγκαίους πόρους για να στηρίξει τους νέους θεσμούς.

Κατέκτησε δηλαδή την κορυφή της πυραμίδας της εξουσίας αλλά ποτέ δεν κατέκτησε τη θεσμική της βάση για να εδραιώσει αυτή την εξουσία.

Και δεν την κατέκτησε γιατί παρέμεινε πάντα ένα κλειστό κόμμα  την εποχή που η κοινωνία ζητούσε ένα ανοιχτό κόμμα της αριστεράς.  Αυτό φάνηκε ιδιαίτερα στην τοπική αυτοδιοίκηση που αντί να ενσωματώσει και να αξιοποιήσει στελέχη από άλλες παρατάξεις προσπάθησε να επιβάλει και στην τοπική εξουσία τα στελέχη  του  κόμματος 3-4%. Εκφράζοντας τον ναρκισσισμό και την αλαζονεία του αριστερού που όταν κατέχει την εξουσία νομίζει ότι κατέχει και την απόλυτη αλήθεια.

Αυτό που επίσης πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι  στον αντίποδα  των διακηρυγμένων  ιδεολογικών αρχών του, προσπάθησε να δημιουργήσει τον δικό του πελατειακό μηχανισμό με το κράτος. Αυτό  το πρακτικό αποτύπωμα  ουσιαστικά ακύρωσε την Προοδευτική του φυσιογνωμία και αποτέλεσε τη βάση για ένα ΑΝΤΙΣΥΡΙΖΑ μέτωπο από όλες τις πλευρές χωρίς καμιά ρεαλιστική προοπτική συνεργασίας.

 Με αυτά τα χαρακτηριστικά από τη δεύτερη εκλογή του 2015  ο ΣΥΡΙΖΑ είχε μπει σε μακρόσυρτη  φθορά,  που περνούσε και κάτω από τα ραντάρ των δημοσκοπήσεων και μαζικών  μέσων επικοινωνίας που οι αναλύσεις τους   περιορίζονταν στην επιφάνεια.

Η τετραετία διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη  που ακολούθησε εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι υπήρξε περισσότερο επιτυχής τουλάχιστον σε ότι αφορά την διαχειριστική επάρκεια  των στελεχών της, χωρίς να αγνοούμε βέβαια και την ευνοϊκότερη πολιτική συγκυρία με επιδόματα και παρεμβάσεις της τάξεως των 58 δισεκατομμυρίων.

Είναι προφανές λοιπόν ότι, Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας ως ηγέτης είναι υπεύθυνος για την σημερινή αρνητική εξέλιξη του χώρου. η πτώση ήταν αναπόφευκτη από τη στιγμή που δεν υπήρξε αυτοκριτική σε καμία φάση της πορείας που  σημαδεύτηκε με ήττες ιδεολογικές και εκλογικές.

 Το 2015 υπέστη μία μεγάλη ήττα πολιτικού προσανατολισμού.  το 2019 υπέστη δύο εκλογικές ήττες και άλλες δύο εκλογικές ήττες στις πρόσφατες εκλογές. Σε καμία των περιπτώσεων δεν έκανε  αυτοκριτική και   προφανώς δείχνει  έλλειψη πολιτικού αναστοχασμού για όλη την πορεία που ακολουθούσε το κόμμα. 

 Υπήρξε αδυναμία  ανάγνωσης της μεταστροφής του εκλογικού σώματος πού από το 2015  πέρασε από το κύμα της οργής και το θυμικό σε ένα πιο ορθολογικό ρεαλισμό. 

Σήμερα μπορεί να αντιληφθεί κανείς ότι χωρίς την κρίση χρέους του 2010 Που ευνόησε τα μικρά κόμματα της αριστεράς αλλά και της ακροδεξιάς είναι ζήτημα εάν ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε ξεπεράσει το 5%. Τότε είδε τα ποσοστά του να εκτινάσονται αφού δαιμονολόγησε  το κόμμα εξουσίας που ήταν το ΠΑΣΟΚ συνεργάστηκε με ένα ακροδεξιό κόμμα για να ανέβει αργότερα στην εξουσία.  Από την ιστορία αποδείχθηκε ότι δεν είχε καμία άλλη πρόταση διαχείρισης του χρέους στο επίπεδο πολιτικής εφαρμογής, και στο τέλος της διαδρομής,  όταν άρχισε να  φυλλοροεί εξ αιτίας της ρηχής του ρητορικής αναγκάστηκε να απευθυνθεί για συνεργασία στο ΠΑΣΟΚτο οποίο  πριν είχε   ελεεινογήσει.

Και τότε τίθεται  το ερώτημα από την ίδια πολιτική  ζωή: με ποια αξιοπιστία θα μπορούσε να ηγηθεί της Προοδευτικής Συμμαχίας που επιθυμούσε και διεκδικούσε όταν προηγουμένως είχε καταστρέψει όλες τις γέφυρες προς τον όμορο  χώρο του ΠΑΣΟΚ.

 Θα πει κανείς ότι στην Πολιτική δεν πρέπει να κοιτάζουμε το απώτερο παρελθόν αλλά τις συνθήκες που υπάρχουν τώρα μπροστά μας.  Ασφαλώς ναι όταν το παρελθόν δεν μας καταδιώκει και το παρελθόν καταδιώκει τον ΣΥΡΙΖΑ. Αντίθετα κάθε συνεργασία όπως η προοδευτική συμμαχία που προώθησε ο ΣΥΡΙΖΑ  κτίζεται όταν  έχει τα βασικά στοιχεία ειλικρίνειας  και μιας σχετικής υπερβάσης από το απόλυτο κομματικό συμφέρον, σε ένα υπέρτερο κοινωνικό συμφέρον, στοιχεία που δεν επέδειξε ο Α. Τσίπρας ούτε στην τελευταία εκλογική αναμέτρηση. Τώρα οι  εξελίξεις μάλλον θα τρέξουν πιο γρήγορα χωρίς τον Α. Τσίπρα. Αλλά για να είναι πλήρης η ανάλυση  θα πρέπει να αναλύσουμε και τις συνθήκες που υπάρχουν στο έτερο πόλο της Κεντροαριστεράς το ΠΑΣΟΚ.