ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ «Κοινωνικής Οικονομίας και Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας»

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ

«Κοινωνικής Οικονομίας και

Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας»

Τα μαθήματα απευθύνονται σε εκπαιδευτές Κέντρων Δια Βίου Μάθησης και σε στελέχη Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή και Αναπτυξιακών Κοινωνικών Συμπράξεων, ενόψει και του Προγράμματος Δημιουργίας Περιφερειακών Μηχανισμών για την υποστήριξη των Κοιν.Σ.Επ. σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.  

Στόχος των μαθημάτων είναι να εισάγει τους εκπαιδευόμενους στις βασικές έννοιες, τους θεσμούς, τα εργαλεία και τις διαδικασίες της κοινωνικής οικονομίας, με μεθοδικό τρόπο ώστε να είναι σε θέση να εκπαιδεύσουν ή συμβουλεύσουν οι ίδιοι στη συνέχεια άλλους ενδιαφερόμενους και δυνητικούς συνεταιριστές.

Οι θεματικές ενότητες που θα καλυφθούν είναι:

1)  Η κοινωνική οικονομία ως συμπληρωματικότητα του κράτους πρόνοιας

Η ενότητα αυτή είναι εισαγωγική. Θα παρουσιάσουμε την κοινωνική οικονομία ως καινοτόμα κοινωνική πολιτική η οποία λειτουργεί προς δύο κατευθύνσεις:

·         τη μείωση των τιμών και του κόστους ανταλλαγών και διαμεσολάβησης από τη μία

·         και από την άλλη τη συμπληρωματικότητα του κράτους πρόνοιας.

Η καινοτομία της κοινωνικής πολιτικής σχετικά με ζητήματα αντιμετώπισης της ανεργίας και φτώχειας δε βρίσκεται στην άμεση επιδοματική πολιτική του κράτους πρόνοιας, αλλά στην ενίσχυση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας που δύναται να αξιοποιήσει το κοινωνικό κεφάλαιο και ανενεργούς υλικούς και ανθρώπινους πόρους.

Θα εξετάσουμε πώς μπορεί να γίνουν  αναπτυξιακές επενδύσεις και κοινωνικές υποδομές με λιγότερη χρηματοδότηση, εστιάζοντας κατ’ αρχήν στον τομέα της Κοινωνικά Υποστηριζόμενης Γεωργίας.

Ζητούμενο είναι να κατανοήσουμε πώς η κοινωνική οικονομία δρα συμπληρωματικά στο κράτος πρόνοιας, περνώντας από τις παθητικές επιδοματικές πολιτικές σε ενεργητικές πολιτικές στήριξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και απασχόλησης. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μεταφέροντας την πρόνοια από το κράτος στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και δημιουργώντας το κατάλληλο περιβάλλον ανταγωνιστικότητας και ένα πιο δίκαιο σύστημα τιμολόγησης προϊόντων και υπηρεσιών κοινής ωφέλειας.

Αντλώντας από τις καλές πρακτικές που εφαρμόζονται στη Γερμανία και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, θα επικεντρωθούμε στο ζήτημα της επένδυσης στους ανθρώπινους πόρους. Αυτό που θα επισημάνουμε είναι η ιδιαίτερη σημασία της μείωσης του κόστους διαμεσολάβησης στους βασικούς παραγωγικούς τομείς της διατροφής, της υγείας και της πράσινης ανάπτυξης.

Ολοκληρώνοντας αυτήν την πρώτη ενότητα θα παρουσιάσουμε τα αναμενόμενα αποτελέσματα της ποιοτικής αλλαγής στην κοινωνική πρόνοια από την ενίσχυση της κοινωνικής οικονομίας.

Ο σχεδιασμός του προγράμματος εκφράζει μια ολοκληρωμένη πολιτική καινοτομία κοινωνικής πολιτικής, η οποία  δεν μπορεί να είναι επιδοματική πολιτική μόνον.

  

2)  Κοινωνική οικονομία και επιχειρηματικότητα: Από τη θεωρία στην πράξη

Στη δεύτερη ενότητα θα ξεκαθαρίσουμε την έννοια της κοινωνικής οικονομίας, ξεκινώντας από τις ρίζες αυτής της έννοιας που εντοπίζονται σε πολύ παλιότερες ιστορικές εποχές. Θα δώσουμε τους ορισμούς που χρησιμοποιούνται ευρέως και θα παρουσιάσουμε τα κύρια χαρακτηριστικά του όρου για να θέσουμε το πλαίσιο κατανόησης της κοινωνικής οικονομίας ως σύγχρονη έννοια της οικονομικής και κοινωνικής επιστήμης.    

Σε αυτή την ενότητα θα εισάγουμε τους εκπαιδευόμενους σε πρακτικά ζητήματα της κοινωνικής οικονομίας, μέσα από μια παγκόσμια ιστορική αναδρομή. Θα παρουσιάσουμε πώς εξελίχθηκε η κοινωνική οικονομία σε χώρες που αποτελούν μεγάλες σύγχρονες οικονομικές δυνάμεις, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Αμερική, η Ευρωπαϊκή Ένωση, καταλήγοντας στην Ελλάδα, όπου μόλις πρόσφατα αρχίσαμε να μιλάμε για αυτόν τον τομέα της οικονομίας σε επιστημονικό και πολιτικό επίπεδο. 

Περνώντας σε πιο πρακτικά ζητήματα, θα παρουσιάσουμε τους τομείς εφαρμογής της κοινωνικής οικονομίας, τους συντελεστές και φορείς της, τις δομές στήριξης και τα Σύμφωνα Συνεργασίας που προϋποθέτει και τέλος τα βασικά εργαλεία κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

3)  Η κοινωνική οικονομία και η συμβολή της στην ανταγωνιστικότητα των μικρών επιχειρήσεων - Μορφές κοινωνικών επιχειρήσεων

Στην αρχή της τρίτης ενότητας θα θέσουμε το πλαίσιο του όρου κοινωνική επιχειρηματικότητα, που αποτελεί μια σύγχρονη μορφή επιχειρηματικότητας, για την οποία λίγα είναι γνωστά ακόμα και σε στελέχη δημοσίων υπηρεσιών, Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οικονομολόγους, νομικούς συμβούλους κλπ.

Στη συνέχεια θα εντοπίσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα αυτής της καινοτόμας μορφής επιχείρησης (Κοιν.Σ.Επ. – Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση) έναντι άλλων παραδοσιακών μορφών επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στα πλεονεκτήματα οικονομικής φύσης.

Στο τελευταίο μέρος αυτή της ενότητας θα διαχωρίσουμε τις Κοιν.Σ.Επ. στις υποκατηγορίες τους, παρουσιάζοντας τα βασικά χαρακτηριστικά καθεμιάς από αυτές.   

4)  Ισχύουσα νομοθεσία ίδρυσης και λειτουργίας κοινωνικών επιχειρήσεων

Η ενότητα αυτή χωρίζεται σε 3 μέρη. Στο πρώτο μέρος θα παρουσιάσουμε τους θεσμούς της κοινωνικής οικονομίας οι οποίοι δεν προέκυψαν ούτε από μια μεγάλη θεωρία ούτε επιβλήθηκαν από κάποια πολιτική εξουσία σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Στην πραγματικότητα γεννήθηκαν υπό την πίεση της ανάγκης για συνεργατισμό στην οικονομία από τα κάτω, καθώς δεν υπήρχε άλλη εναλλακτική επιλογή ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης.

Στο δεύτερο μέρος θα αναφερθούμε διεξοδικά στο νόμο 4019/2011 περί κοινωνικής οικονομίας και κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Κάθε σύμβουλος ή εργαζόμενος που ασχολείται με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιοδήποτε επίπεδο με τα θέματα της κοινωνικής οικονομίας και κοινωνικής επιχειρηματικότητας οφείλει να γνωρίζει όχι μόνο την ύπαρξη αυτού του ελληνικού νόμου, αλλά και να έχει μια πλήρη εικόνα για τους όρους και τους περιορισμούς που θέτει.

Στο τρίτο μέρος θα αναφερθούμε αναλυτικά στη διαδικασία ίδρυσης αυτών των κοινωνικών επιχειρήσεων και στα εμπόδια που έχουν αντιμετωπίσει όσοι μπήκαν σε αυτή τη διαδικασία, κυρίως λόγω άγνοιας των αρμόδιων υπηρεσιών.

5)  Οργάνωση και λειτουργίες κοινωνικών επιχειρήσεων

Κάνοντας μια κοινώς αποδεκτή διαπίστωση ότι οι επιχειρηματίες είναι είδος εν ανεπάρκεια στη χώρα μας, θα προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τα αίτια, καθώς και τις συνέπειες αυτής της διατάραξης του «οικοσυστήματος» της οικονομίας.

Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, θα προσπαθήσουμε να κάνουμε κατανοητό σε όλους ότι η κοινωνική επιχειρηματικότητα και το συλλογικό επιχειρείν είναι η μόνη διέξοδος από την οικονομική κρίση. Θα αιτιολογήσουμε πλήρως αυτήν την άποψη, απαντώντας σε συγκεκριμένα ερωτήματα που έχουν προκύψει σε συζητήσεις και συνεδρίες συμβουλευτικής με δυνητικούς κοινωνικούς επιχειρηματίες και ωφελούμενους προγραμμάτων ΤΟΠΕΚΟ - Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες ομάδες και ΤΟΠΣΑ - Τοπικά σχέδια δράσης για την απασχόληση.

Συγκεκριμένες απορίες στις οποίες θα δώσουμε απάντηση είναι:

Ø  Πώς η κοινωνική επιχειρηματικότητα μειώνει το επιχειρηματικό κόστος;

Ø  Πώς μετριάζει την ευθύνη των μελών;

Ø  Γιατί ενώ μειώνεται το επιχειρηματικό κόστος και μετριάζεται η ευθύνη, οι συνεταιρισμοί και άλλες μορφές συλλογικής επιχειρηματικότητας δεν πετυχαίνουν στη χώρα μας;

Ø  Πώς μπορεί ένας άνεργος να αντιμετωπίσει τα εμπόδια και τελικά πώς θα ζήσει μέχρι να αποδώσει η επένδυση;

Ø  Πώς μπορεί μια Κοιν.Σ.Επ. παραγωγής αγροτικών προϊόντων να πάρει προκαταβολή;

Ø  Ποιοι άλλοι θεσμοί της κοινωνίας μας έχουν λόγους να υποστηρίξουν την κοινωνική επιχειρηματικότητα;

Ø  Τι πρέπει να γίνεται ώστε να αξιολογείται σωστά και δίκαια η αποδοτικότητα κάθε εργαζόμενου συνεταιριστή, αφού δεν υπάρχει δυνατότητα εύκολα να απολυθεί, δεδομένου ότι δεν είναι απλά εργαζόμενος αλλά ταυτόχρονα και συνεταιριστής (μέτοχος στο κεφάλαιο);

6)  Οικονομικός προγραμματισμός - διαχείριση

Αυτή η θεματική ενότητα εστιάζει το ενδιαφέρον σε θέματα οικονομικής διαχείρισης και προγραμματισμού των Κοιν.Σ.Επ. εν μέσω οικονομικής κρίσης, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα στάδια της αρχικής επένδυσης και λειτουργίας της.

Το βασικό ζητούμενο είναι να απαντήσουμε στο καίριο ερώτημα από πού αντλεί πόρους μία Κοιν.Σ.Επ. και ειδικά σε περίπτωση όπου τα μέλη της είναι μακροχρόνια άνεργοι.

Αφού γίνουν κατανοητές οι πηγές χρηματοδότησης των Κοιν.Σ.Επ. θα περάσουμε στο κομμάτι της διαχείρισης όπου θα αναφερθούμε σε πιθανά προβλήματα κατά τη διαδικασία οικονομικού προγραμματισμού.

Τέλος θα μιλήσουμε για τις οικονομίες κλίμακας και πώς αυτές επιτυγχάνονται στα πλαίσια της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και του συλλογικού επιχειρείν.    

7)  Κοινωνικό Μάρκετινγκ: Τεχνικές επικοινωνίας, μάρκετινγκ και προώθησης πωλήσεων – χρήση νέων τεχνολογιών

Στην ενότητα αυτή θα εισάγουμε μια καινοτομία για την επιστήμη της διοίκησης επιχειρήσεων και του μάρκετινγκ, μέσα από την παρουσίαση μιας άλλης μορφής μάρκετινγκ, του κοινωνικού. Ξεκινώντας από τον ορισμό του μάρκετινγκ εντοπίζουμε ένα βασικό πρόβλημα που προκύπτει που είναι το υψηλό κόστος διαμεσολάβησης που απαιτεί η εφαρμογή του.

Λύση σε αυτό το πρόβλημα δίνει το κοινωνικό μάρκετινγκ. Οπότε στη συνέχεια είναι απαραίτητο να δώσουμε τις συνιστώσες αυτής της μορφής μάρκετινγκ και έναν ορισμό. Στη συνέχεια εντοπίζουμε τις διαφορές που έχει το κοινωνικό από το συμβατικό μάρκετινγκ, τους λόγους που υιοθετούμε αυτή την καινοτόμα μορφή μάρκετινγκ για να καταλήξουμε στα βασικά χαρακτηριστικά του.

Για να γίνει ακόμα πιο κατανοητό το κοινωνικό μάρκετινγκ, παρουσιάζουμε το μίγμα κοινωνικού μάρκετινγκ που έχει ως ένα βαθμό ομοιότητες με το συμβατικό.

Ολοκληρώνοντας αυτήν την παρουσίαση, εστιάζουμε στο επικοινωνιακό και προωθητικό πρόγραμμα που ταιριάζει στην κοινωνική επιχειρηματικότητα. Επειδή όπως προκύπτει, ένα βασικό επικοινωνιακό εργαλείο είναι το διαδίκτυο παρουσιάζουμε αναλυτικά τις δυνατότητες που προσφέρει και καταλήγουμε στη δημιουργία και λειτουργία ηλεκτρονικού καταστήματος, e-shop όπως είναι ευρέως γνωστό.

8)   Οικοσύστημα κοινωνικής δράσης - δικτύωση

Θα ξεκινήσουμε αυτήν την ενότητα ξεκινώντας από έναν ορισμό για να γίνει κατανοητός ο όρος οικοσύστημα στη φυσική. Ιδιαίτερα στον τομέα της επιχειρηματικότητας, θα παρουσιάσουμε τις συνιστώσες του επιχειρηματικού οικοσυστήματος.

Βασική προϋπόθεση κοινωνικής επιχειρηματικότητας είναι η δικτύωση μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών, η οποία παίρνει δυο μορφές, της οριζόντιας δικτύωσης και της δικτύωσης χωρίς διαμεσολαβητές.

Στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε μια καλή πρακτική που προέρχεται από την Ευρώπη, αλλά μπορεί να εφαρμοστεί και στην ελληνική πραγματικότητα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, αυτήν της συμβολαιακής γεωργίας. Αυτή η πρακτική έχει πλεονεκτήματα τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τους καταναλωτές, τα οποία και αναλύουμε.

Το τελευταίο ζήτημα που εξετάζουμε σε αυτήν την ενότητα είναι η αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – social media και τον καθοριστικό ρόλο που μπορούν να παίξουν στην κοινωνική επιχειρηματικότητα.

9)  Επιτυχημένα παραδείγματα κοινωνικής επιχειρηματικότητας – case studies

Η τελευταία ενότητα έχει πολύ πρακτική σημασία, γιατί παρουσιάζει κάποια από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα Κοιν.Σ.Επ. σε διάφορους τομείς επιχειρηματικότητας.

Σκοπός είναι να δούμε στην πράξη πώς κάποιοι εφάρμοσαν όλες τις κατάλληλες τεχνικές και μεθόδους και αξιοποίησαν όλα τα διαθέσιμα μέσα, με θετικό αποτέλεσμα τόσο για τη βιωσιμότητα των ίδιων των συνεταιριστών όσο και για την παραγωγή κοινωνικού οφέλους για την τοπική κοινωνία.  

Ενδεικτικά παραδείγματα είναι:

ü  ΒιοςCoop

ü  Μούσες Πιερίων

ü  Μαίναλον

ü  Γαληνός

ü  Μυγδονία

ü  Victory Farm

Το Παρατηρητήριο των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, για να αντιμετωπιστεί το σοβαρό έλλειμμα ανάπτυξης της συνεργασίας μεταξύ των κοινωνικών επιχειρήσεων και αυτοαπασχολούμενων, αναλαμβάνει την πρωτοβουλία της αλληλέγγυας συμβουλευτικής.  Ο όρος  «αλληλέγγυα συμβουλευτική» αυτός σημαίνει την διάχυση τεχνογνωσίας και πληροφοριών από τα κοινωνικά δίκτυα των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών προς κάθε ενδιαφερόμενο που ενδιαφέρεται να ιδρύσει κοινωνική επιχείρηση ή να βρει εργασία σε κοινωνική επιχείρηση. Η διαδικασία της αλληλέγγυας συμβουλευτικής θα εξυπηρετηθεί μέσω των δικτυακών τόπων του Παρατηρητηρίου και τα εργαλεία ηλεκτρονικής μάθησης που διαθέτει και τους μέντορες που συνεργάζονται σε πανελλαδικό επίπεδο για αυτό το σκοπό. Ηλεκτρονική Διεύθυνση του Παρατηρητηρίου. http://www.paratiritiriokp.gr/ MAIL: info@paratiritiriokp.gr

Σε πρακτικό επίπεδο για άμεση επικοινωνία οι ενδιαφερόμενοι μπορεί να απευθύνονται στους ΜΕΝΤΟΡΕΣ αλληλέγγυας συμβουλευτικής.

ΜΕΝΤΟΡΕΣ

·         Χρήστος Καραζούπης  6972098613 Θεσσαλία

·         Δημήτρης Μιχαηλίδης  6998282382 Θεσσαλονίκη

·         Γιάννος Παπαϊωάννου  6940917704 Δυτική Ελλάδα

·         Κώστας Σκριάπας 6974881944 Θεσσαλία

·         Ευάγγελος Σπινθάκης 6978022875 Πελοπόννησος

·         Βασίλης Τακτικός 6989865476 Αττική

·         Σάκης Τσάγκρης 6974656023 Θεσσαλονίκη

·         http://www.paratiritiriokp.gr/index.php/component/content/article/111-syndesmoi-koin-symprakseon/1495-syndesmoi-koin-simprakseon