Σημαντικός σταθμός το Συνέδριο για την Κοινωνική Οικονομία

στο Αίγιο στις 29/11/2015

Σημαντικός σταθμός ήταν το συνέδριο για την Κοινωνική οικονομία, που έγινε στις 29 Νοεμβρίου στο Πολιτιστικό Κέντρο Αιγίου "Αλέκος Μέγαρης", με τη διοργάνωση της Α.Μ.Κ.Ε. "ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ" και με την αιγίδα του Πανελλήνιου Παρατηρητηρίου Οργανώσεων Κοινωνίας Πολιτών.

Το βασικό θέμα της ημερίδας ήταν ο νέος θεσμός των κοινωνικών αναπτυξιακών συμπράξεων σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση. Ήταν η τρίτη συνδιάσκεψη μέσα στο Νοέμβριο, αφού προηγήθηκε οι προσυνεδριακές ημερίδες στην Αθήνα στις 5 Νοεμβρίου και στη Λάρισα στις 19 του μήνα. Όπως επεσήμαναν οι διοργανωτές, θα ακολουθήσουν ανάλογες προσυνεδριακές διαδικασίες δικτύωσης των Κοινωνικών Συμπράξεων, σε όλες τις περιφέρειες, μέχρι το Μάρτιο που θα γίνει για πρώτη φορά πανελλήνιο συνέδριο για την Κοινωνική Οικονομία στην Αθήνα.

Τα ζητήματα που αναπτύχθηκαν ήταν, μεταξύ άλλων, και τα εξής: "Συλλογικότητες, κοινωνικό κεφάλαιο - Κοινωνικές Συμπράξεις και δημιουργία Κοιν.Σ.Επ.", "Δικτύωση Κοιν.Σ.Επ. στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος", Θεσμικές Συμπράξεις Κοινωνικών Επιχειρήσεων με Ο.Τ.Α. και άλλους κοινωνικούς και δημόσιους φορείς", Κοινωνική Οικονομία - τοπικότητα - γέφυρες εμπιστοσύνης παραγωγών καταναλωτών", "Χτίζοντας γέφυρες επικοινωνίας", Κοινωνική οικονομία και Τοπική Αυτοδιοίκηση", "Αρωματικά βότανα και οικοτουρισμός", "Η εμπειρία δικτύωσης Κοιν.Σ.Επ. Αττικής", "Κοινωνικά υποστηριζόμενη Γεωργία", "Η επανάσταση στη Γεωργία", "Ο σχεδιασμός για την οικονομική βιωσιμότητα των Κοιν.Σ.Επ.", "Κοινωνικά δίκτυα και διακρατικότητα" & "Η Κοιν.Σ.Επ. ΑΙΓΙΑΛΕΙΑ", "Ο ρόλος των εθελοντικών οργανώσεων στην υποστήριξη της τοπικής κοινωνικής επιχειρηματικότητας".

Τις εργασίες του συνεδρίου άνοιξε ο κ. Βασίλης Τακτικός, συντονιστής Πανελλήνιου Παρατηρητηρίου, που ταυτόχρονα τυγχάνει και εκπρόσωπος σε περιφερειακό επίπεδο της Α.Μ.Κ.Ε. "ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ". Ο Βασίλης Τακτικός επεσήμανε ότι η κοινωνική οικονομία σήμερα ξανανοηματοδοτεί τον κόσμο. Είναι ο θεσμός για την ουσιαστική αντιμετώπιση της ανεργίας σε παγκόσμιο επίπεδο, ο θεσμός δραστικής αντιμετώπισης του κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού, ο θεσμός ενεργοποίησης των τελματωμένων υλικών και ανθρώπινων πόρων, ο θεσμός που μπορεί να δώσει ώθηση στις τοπικές κοινωνίες και ιδιαίτερα στην τοπική αυτοδιοίκηση, για να ενισχύσει τις κοινωνικές δομές και τις κοινωνικές υπηρεσίες. "Καθώς η μισθωτή εργασία εξασθενεί, στο πλαίσιο της τρίτης βιομηχανικής επανάστασης που ζούμε σήμερα, και τα εργατικά χέρια αντικαθίστανται από τις νέες τεχνολογίες, τη ρομποτική και τους αυτοματισμούς, οι θεσμοί και οι πρακτικές της κοινωνικής οικονομίας επινοούν και εφευρίσκουν τη νέα κοινωνική επιχειρηματικότητα, που στηρίζεται στη μείωση του κόστους των ανταλλαγών, τις αλληλέγγυες συλλογικές σχέσεις, τη δικτύωση και το κοινωνικό μάρκετινγκ που περιορίζουν τους μεγάλους μεσάζοντες και την κερδοσκοπία. Το ισχυρό χαρτί των κοινωνικών επιχειρήσεων είναι ότι μπορούν να λειτουργούν, είτε χωρίς κέρδος είτε με χαμηλή κερδοφορία, και να είναι βιώσιμες, εξασφαλίζοντας εισόδημα σε αυτούς που εργάζονται μέσα από τέτοιες επιχειρήσεις σε συνεταιρισμούς και μη κερδοσκοπικές εταιρείες. Και το επιτυγχάνουν αυτό, σε αντίθεση με τους "νόμους" της ιδιωτικής οικονομικής της αγοράς, γιατί ενσωματώνουν το κοινωνικό κεφάλαιο ως αντιστάθμισμα του χρηματικού κεφαλαίου, δημιουργώντας σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών. και αυτό αποδεικνύεται έμπρακτα από την αναπτυσσόμενη βιωσιμότητα της συνεταιριστικής οικονομίας σε όλο τον κόσμο και το αποδεικνύουμε κι εμείς σήμερα, φέρνοντας σε επαφή τους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς της Αττικής με τους αγροτικούς κοινωνικούς συνεταιρισμούς της Αιγιαλείας και της ευρύτερης περιοχής. Αυτό θα είναι και η ολοκλήρωση των σημερινών εργασιών της Κυριακής, αφού στο τέλος πενήντα περίπου εκπρόσωποι και από τις δύο πλευρές θα συζητήσουν πώς μπορούν να αναπτύξουν τις ανταλλαγές μεταξύ κοινωνικών επιχειρήσεων της περιοχής και της Αθήνας." Επισήμανε τις δυνατότητες που έχουν οι οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών, διότι ως αυτόνομη ενότητα, αλλά και ως εταίρος συνεργασίας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι οργανώσεις έχουν να υποδείξουν και να εφαρμόσουν ένα άλλο αποκεντρωμένο και συνεργατικό μοντέλο. Επιπλέον, σημείωσε ότι για τη χώρα μας, που ο κρατικός μηχανισμός δεν είναι φιλικός στις συμμετοχικές διαδικασίες, είναι απαραίτητη η συγκρότηση περιφερειακών και τοπικών "Κοινωνικών Αναπτυξιακών Συμπράξεων", και το "κλειδί" για τις Κοινωνικές Αναπτυξιακές Συμπράξεις και τις δομές Στήριξης της Κοινωνικής Οικονομίας είναι ο επικοινωνιακός σχεδιασμός με διαδικτυακά εργαλεία δικτύωσης και ενημέρωσης ανοικτά σε όλους για διάχυση ενημέρωσης και τεχνογνωσίας στην οργάνωση κοινωνικών επιχειρήσεων.

Έπειτα, τη σκυτάλη πήρε ο κ. Ευάγγελος Σπινθάκης, πρόεδρος Πανελλήνιας Σύμπραξης ΠΕΣΚΟ Κοινωνικής Οικονομίας, ο οποίος αναφέρθηκε στην κοινωνική οικονομία. ως μία νέα μορφή οικονομίας. Χρησιμοποιώντας μάλιστα μία φράση του Γκάντι, τόνισε πως δεν υπάρχει πλούτος χωρίς εργασία. Η απληστία και ο εγωισμός, κατά τον ίδιο, είναι βασικά χαρακτηριστικά που τις χαρακτηρίζει ως σημερινές ασθένειες του πολιτισμού μας. Για τούτο το λόγο, είναι αναγκαία η επανακάλυψη παλαιών δρόμων, καθώς και η συνεργασία, με σκοπό τη δημιουργία εισοδήματος για τους έχοντες ανάγκη.

Ο κ. Δημήτρης Μιχαηλίδης έκανε λόγο για την κοινωνική οικονομία, που στην ουσία πρόκειται για συνεταιριστική οικονομία. Διαχώρισε τις μορφές εταιρειών σε δημόσιες επιχειρήσεις (ΔΕΚΟ), σε ιδιωτικές επιχειρήσεις (ΑΕ ΕΠΕ κ.λπ.) και σε κοινωνικές επιχειρήσεις (συνεταιρισμοί). Διαχώρισε επίσης, με σαφήνεια, τα δημόσια οικονομικά, την ιδιωτική οικονομική από την κοινωνική οικονομία. Στις κοινωνικές επιχειρήσεις δεν ισχύουν οι ίδιοι κανόνες που ισχύουν στην οικονομία της αγοράς, η οποία έχει ως βασικό κίνητρο το κέρδος. Επίσης η κοινωνική οικονομία συνδέεται με την τοπικότητα και είναι μία μετεξέλιξη της οικιακής οικονομίας, στην οποία δεν υπάρχουν πολλοί "μεσάζοντες" στην εφοδιαστική αλυσίδα. Γι ' αυτό και μειώνεται το κόστος των ανταλλαγών προς όφελος και των παραγωγών και των καταναλωτών. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις έχουν σκοπό να παράγουν εισόδημα στα μέλη τους και η βιωσιμότητά τους εξαρτάται από αυτό, και όχι από την κερδοφορία τους. Η κοινωνική οικονομία είναι το αντίδοτο της τοπικότητας απέναντι στην παγκοσμιοποίηση της αγοράς. Δεν ακολουθεί τις νόρμες της πιστοποίησης των προϊόντων που ταξιδεύουν μακρά. Η πιστοποίηση γίνεται πρόσωπο με πρόσωπο. Άλλο πράγμα είναι να έχουν μια ετικέτα τα προϊόντα προέλευσης και άλλο η πιστοποίηση από έναν οργανισμό που ανεβάζει το συνολικό κόστος ενός προϊόντος.

Ο Αλέξανδρος Οικονόμου, διευθυντής της κοινωνικής επιχείρησης "Έδρα", μίλησε για την απληστία, χαρακτηρίζοντάς την ως ακόρεστη ενεργειακή πείνα και εντάσσοντάς την στα ευρύτερα πλαίσια της παθογένειας της ελληνικής κοινωνίας. Η παθογένεια αυτή ξεκινά ήδη ακόμη από το σχολείο, όπου η ομαδικότητα είναι κάτι που εκλείπει, με αποτέλεσμα να είναι μία έννοια, την οποία οι άνθρωποι δεν διδάσκονται. Το ζητούμενο, για τον ίδιο, είναι η οριζόντια συμμετοχή σε δράσεις, αλλά και η δημιουργία κοινωνικών αγαθών, στα πλαίσια της κοινωνικής οικονομίας, που θα πρέπει να επιστρέφουν στην κοινωνία.

Στη συνέχεια, μίλησε ο κ. Στέλιος Κατωμέρης, πρόεδρος Πε.Μη. Κοιν.Σ.Επ. Αττικής (www.socialcoop.gr), ο οποίος ανέφερε ότι τόσο ο ίδιος όσο και οι συνεργάτες του εκπροσωπούν τη μαχόμενη κοινωνική επιχειρηματικότητα, μέσα από την ένωση 30 Κοιν.Σ.Επ. στη γεωγραφική περιφέρεια Αττικής. Τόνισε ότι η σύμπραξη με θεσμική και καταστατική μορφή των κοινωνικών επιχειρήσεων είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση των ποικίλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ένας κοινωνικός επιχειρηματίας σήμερα. Ανέφερε ως παράδειγμα το εξοντωτικό τέλος επιτηδεύματος των 1000€ στην Αττική το οποίο επιβάλλεται σε όλες ανεξαιρέτως τις Κοιν.Σ.Επ. ακόμη και με μηδενικό τζίρο. Στην συνέχεια, έκανε λόγο για το όραμα αλλά και την αναγκαιότητα που αφορά στην δημιουργία 13 περιφερειακών θεσμικών οργάνων όπως ο Πε.Μη. Κοιν.Σ.Επ. (ένα όργανο ανά περιφέρεια), και στην συνέχεια σε μια πανελλήνια ομοσπονδία που θα ενώνει και εκπροσωπεί την Ελληνική κοινωνική επιχειρηματικότητα σε διεθνές επίπεδο. Ζητούμενο για τον ίδιο αποτελεί το να εισαχθούν οι Κοιν.Σ.Επ. στην πραγματική οικονομία άμεσα, καθώς και στη συνεργασία μεταξύ Κοιν.Σ.Επ και των τοπικών παραγωγικών συνεταιρισμών για την δημιουργία σημείων διάθεσης των συνεταιριστικών προϊόντων στην Αττική.

Ο κ. Δήμος Βαρβιτσιώτης, πρόεδρος του Α.ΚΟΙ.Σ.Δ.Α. που υλοποίησε το πρόγραμμα ΤΟΠΣΑ της Α.ΚΟΙ.Σ.Δ.Α., ανέπτυξε τα αποτελέσματα της πράξης "Κοινωφελείς Συνέργειες Επιχειρήσεων" της Αναπτυξιακής Κοινωνικής Σύμπραξης της Δυτικής Ελλάδας. Πιο συγκεκριμένα αναφέρθηκε στη σημαντικότητα της ανάδειξης της οικολογικής γεωργίας, αλλά και στο γεγονός ότι με τη διεξαγωγή προγραμμάτων, δημιουργήθηκαν πράγματι νέες θέσεις εργασίας. Προτείνει τη σύσταση 8 κοινωνικών επιχειρήσεων, και ειδικά στο Αίγιο τη δημιουργία ενός κοινωνικού φροντιστηρίου. Τέλος, τόνισε πως οι Κοιν.Σ.Επ. οφείλουν να ενδιαφέρονται για την ουσία, να έχουν σκοπούς παραγωγικούς, και όχι να έχουν ως πρωταρχικό σκοπό το κέρδος και τα χρήματα.

Ο κ. Κωνσταντίνος Οικονομόπουλος, γενικός γραμματέας της Κοινωνίας 3/3 Α.Μ.Κ.Ε. (www.3ts.gr), ανέφερε τη δημιουργία δύο κοινωνικών επιχειρήσεων: "Εργάτες της Γης" (www.ergatesgis.com) και "Βιοτεχνήματα" (www.biotexnimata.com), και επεσήμανε της δράσεις των παραπάνω Κοιν.Σ.Επ. Για τον ίδιο, αυτό που είναι ζωτικής σημασίας είναι να γίνει μεταφορά των τεχνοκρατικών γνώσεων. Ο Κωνσταντίνος Οικονομόπουλος αναφέρθηκε επίσης αναλυτικά για το πρόγραμμα των περιφερειακών μηχανισμών κοινωνικής οικονομίας που προκηρύχθηκε τον Οκτώβριο του 2014, κατατέθηκαν προτάσεις σε όλες τις περιφέρειες και στη συνέχεια αποσύρθηκε προφανώς λόγω διαδικαστικών προβλημάτων που προέκυψαν και αναμένεται να επαναπροκηρυχθεί τους αμέσως επόμενους μήνες. Αναφέρθηκε στην εμπειρία που είχαν οι οργανώσεις της Κοινωνίας πολιτών στην Αττική και στην Πελοπόννησο που κατέθεσαν αυτό το σύνθετο πρόγραμμα, σε συνεργασία με πολλές ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. που συμμετείχαν σ' αυτές τις προτάσεις., Εν αντιθέσει με προτάσεις που κατατέθηκαν από αναπτυξιακές εταιρείες και δημόσιους φορείς που περιόριζαν σε δευτερεύοντα ρόλο τους κοινωνικούς συνεταιρισμούς και τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών. Τόνισε πως είναι φανερό, μέσα από αυτές τις προσυνεδριακές διαδικασίες, ότι υπάρχουν συλλογικοί φορείς στη βάση της κοινωνικής οικονομίας, που πρέπει να εκφραστούν στα νέα σχήματα των κοινωνικών συμπράξεων, ώστε το πρόγραμμα να ωφελήσει πραγματικά αυτούς που το έχουν ανάγκη, και αυτούς για τους οποίους προορίζεται. Δηλαδή, τους κοινωνικούς συνεταιρισμούς και τις μη κερδοσκοπικές συλλογικές επιχειρήσεις που παράγουν έργο και προϊόντα και δεν κάνουν απλά διαμεσολάβηση. Η τεχνογνωσία βεβαίως είναι περίπλοκη για τις μικρές κοινωνικές επιχειρήσεις, αλλά οι περιφερειακοί μηχανισμοί γίνονται ακριβώς για να μεταφέρουν αυτήν την τεχνογνωσία προς τα κάτω.

Ο κ. Τσολάκος Χρήστος για την "Κοιν.Σ.Επ. Σικυωνίων Λογής Καλούδια": "Καταφέραμε μια ομάδα ανθρώπων ως ΚΟΙΝΣΕΠ να ιδρύσουμε εδώ και 2 έτη ένα οπωροπαντοπωλείο, όπου διαθέτουμε προϊόντα τοπικών παραγώγων στηρίζοντας την τοπική αγροτική οικονομία, δημιουργώντας 2 νέες θέσεις πλήρους εργασίας με επιτυχία. Ήδη έχουμε περάσει στη πρωτογενή παραγωγή, καλλιεργώντας τα δικά μας προϊόντα (κηπευτικά) τα οποία διαθέτουμε τόσο στη λιανική, μέσα από το δικό μας κατάστημα, όσο και στη χονδρική, τροφοδοτώντας ομοειδής επιχειρήσεις, απασχολώντας περιοδικά επιπλέον εργαζόμενους. Συνεχίζουμε δυναμικά παράγοντας ποιοτικά προϊόντα επενδύοντας σε δίκαια αμειβόμενες θέσεις εργασίας με σε δίκαιη τιμή για τον καταναλωτή και τον παραγωγό. Παραμείνουμε αρωγοί στην κοινωνία που υποφέρει στηρίζοντας τις τοπικές δομές, απασχολώντας άνεργους και προσφέροντας σε τιμές παραγώγου τοπικά προϊόντα. Μέριμνα μας είναι η δίκαιη αμοιβή της εργασίας και όχι το κέρδος."

Ύστερα, ο κ. Ηλίας Τσουτσοπλίδης, οικονομολόγος, μίλησε για το μάρκετινγκ των κοινωνικών επιχειρήσεων, τονίζοντας πόσο σημαντική είναι η ευθυγράμμιση με τον κοινωνικό σκοπό της επιχείρησης, αλλά και με τις κοινωνικές ανάγκες. Επίσης, ένα ακόμη ζητούμενο είναι η δημιουργία προϊόντων σε άριστη ποιότητα, αλλά και η επίκληση στις αρχές της βιωσιμότητας.

Ο κ. Άρης Ηλίας, γεωπόνος που δραστηριοποιείται στην Κόρινθο, έκανε λόγο για την κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία, και μίλησε για την ανάγκη δημιουργίας ενός στόχου που θα σχετίζεται με την ποιότητα του ίδιου του προϊόντος, και όχι μόνο με την ποιότητα της εμφάνισης του προϊόντος. Επίσης, ανέλυσε την πρόταση τρόπων εύκολης διακίνησης των προϊόντων και επεσήμανε τη διαφοροποίηση της συμβολαιακής γεωργίας από την κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία.

Ο Παναγιώτης Αρβανίτης, βιοκαλλιεργητής στη Δάφνη Αχαΐας, ανέφερε πως αυτό που λείπει είναι η κοινωνική συνείδηση και αποτελεί στόχο και ζητούμενο. Τάσσεται υπέρ της αποκέντρωσης από τις μεγάλες πόλεις και επιστροφή των νέων στις επαρχίες, υπέρ της ανακύκλωσης και των ανακυκλώσιμων προϊόντων και υποστηρίζει την χρεία δημιουργίας μιας οικοκοινότητας. Έκλεισε το λόγο του λέγοντας χαρακτηριστικά πως "Δεν υπάρχουν άνεργοι, θέληση είναι αυτό που χρειάζεται."

Στη συνέχεια, ο Τάσος Νικολακάκης μίλησε για την αξία της ανακύκλωσης, συλλέγοντας ανακυκλώσιμα και παρέχοντάς τα πίσω στην κοινωνία. Για τον ίδιο, αυτό που είναι απαραίτητο είναι ο υπερτονισμός του "εγώ", δηλαδή να γίνεται οικειοποίηση του παραχθέντος προϊόντος. Δήλωσε επίσης, κατά τη γνώμη του, πως οι επίσημοι φορείς είναι εκείνοι που παρακωλύουν τη χρηματοδότηση των συνεταιρισμών, λόγω μεγάλων συμφερόντων. Η παροχή οικονομικής στήριξης στις Κοιν.Σ.Επ., λοιπόν, είναι ζωτικής σημασίας και πρωτεύουσας ανάγκης.

Ο κ. Νίκος Παπαδόπουλος ευχαρίστησε για την πρόσκληση που του δόθηκε, καθώς και για όλη αυτή την πρωτοβουλία του συνεδρίου. Αποτέλεσε για τον ίδιο μία ευκαιρία να μάθει περισσότερες πληροφορίες σε σχέση με τα θέματα που αναλύθηκαν στο εν λόγω συνέδριο.

Ο κ. Ν. Zhlima, πρόεδρος της Ηράκλειας Ένωσης Αττικής και της Reforma Reale Αλβανίας, επεκτάθηκε στην προσέγγιση των κοινωνικών δικτύων και στη διακρατικότητα. Σημείωσε πως η Ελλάδα αποτελεί τον καλύτερο στρατηγικό εταίρο για την Αλβανία. Ο άνθρωπος πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πρωταγωνιστής, και είναι σημαντικό να βρεθούν λύσεις. Τόνισε επίσης τα λόγια του Σωκράτη, "μία πόλη διοικείται από οργανωμένα συμφέροντα", αναφερόμενος στην γενικότερη επικρατούσα κατάσταση που αφορά στις Κοιν.Σ.Επ. Κλείνοντας το λόγο του, είπε πως το Δεκέμβριο στην Αλβανία θα φροντίσουν να προωθήσουν τις αρχές και τις αξίες Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το δεύτερο μέρος του συνεδρίου, κλείνει με τον κ. Γιάννο Παπαϊώαννου, μέλος του Δ.Σ. της Α.Μ.Κ.Ε. "Ερύμανθος", ο οποίος ανέλυσε την κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Ηλεία, πιστεύοντας πως υφίσταται αδυναμία συλλογικότητας. Αυτό λοιπόν που είναι σημαντικό είναι να αναπτυχθεί η έμπνευση, η ευαισθησία και η αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών. Η πρόταση που έκανε είναι να γίνει ανακαίνιση και επαναλειτουργία του γηροκομείου στο νομό Ηλείας, και σε γενικότερο πλαίσιο να συνδεθούν τα προϊόντα με τον πολιτισμό μας.

Τέλος, σε αυτό το σημείο των διαδικασιών έγιναν πολλές ερωτήσεις από όλους τους συμμετέχοντες, ένας ζωντανός διάλογος που έδωσε τη δυνατότητα να εκφραστούν όλοι και να καταθέσουν τις απόψεις τους και την εμπειρία τους. Στη συζήτηση συμμετείχαν: ο Δημήτρης Μιχαηλίδης, ο Στέλιος Κατωμέρης, Ο Α. Στρατάκος από την ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ "ΕΚΑΤΗ", ο Κ. Λυμπέρης από την ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. "ΤΡΙΠΟΤΑΜΑ", η Γ. Λαλιώτη από την ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. "ΑΙΓΙΑΛΕΙΑ", η Ρ. Χαλκιαδάκη από την ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. "ΈΛΛΗΝΙΑ ΓΗ", και η Μ. Χωριανοπούλου από την "ΜΕΛΙΦΕΡΑ, τοπική οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών".

Γράφει

Λαγκαδινού Ιωάννα